Ветэран са Слаўгарадскага раёна: «Паверце мне, апаленаму вайной: няма нічога даражэйшага за мірнае неба!»

Завяшчае берагчы мір

Добраахвотна адправіўся на фронт у 17 гадоў і дайшоў да Берліна.

Рыгор Берднікаў з аграгарадка Свенск - апошні баявы ветэран Вялікай Айчыннай вайны ў Слаўгарадскім раёне. Прымаў удзел у вызваленні Латвіі, Літвы, Эстоніі, Польшчы, Усходняй Прусіі і Германіі. Рыгору Фёдаравічу - 98. Нягледзячы на ​​салідны ўзрост, адрозніваецца хвацкай памяццю і моцнай фізічнай формай. Франтавік заўсёды рады гасцям, якіх сустракае на нагах. Асабліва вітае школьнікаў, якім не стамляецца паўтараць: «Паверце мне, абпаленай вайной: няма нічога даражэй мірнага неба!»

Кветкі ў вазе, чай наліты, торт нарэзаны.

— Калі пачалася вайна, я быў крыху старэйшы за вашага — усяго 15 гадоў, — звяртаецца ветэран да прафесіяналаў шасцікласнікаў, якія прагна слухаюць яго. - У нашым сяле Дуброўнае Курганскай вобласці амаль не засталося мужчын - пайшлі на фронт. Каб было каму працаваць у сельскай гаспадарцы, нас, падлеткаў, адправілі на курсы трактарыстаў і механізатараў. Літаральна праз год я разам з таварышамі ўжо спасцігаў вайсковую падрыхтоўку пры ваенкамаце, і ў канцы 1942-го, як толькі стукнула 17, у штабе добраахвотна занёс сябе ў спіс чырвонаармейцаў, якія спадаюць на фронт, і адправіўся на перадавую ў 566-й мінамётны полк.

 Баявы шлях для адважнага юнака мог скончыцца, не пачаўшыся.

- Першы бой застаў на Карэльскім фронце. Мяне ўжо падвучылі прафесіі сувязіста, і, калі здарыўся парыў лініі, я з апаратам пайшоў шукаць месца непаладак. Іду па лініі, у нейкі момант раблю крок і блытаюся ў кабелі. Толькі не тэлефонным, а на якім вісіць супрацьпяхотная міна... - з горкай усмешкай успамінае ветэран. - Вельмі акуратна стаў выбірацца, затым дрыготкімі рукамі падлучыў патрэбны кабель і забяспечыў сувязь, чым выратаваў таварышаў.

На валаску ад смерці Рыгор Берднікаў бываў не раз, кажа, выбаўляла інтуіцыя і кемлівасць. Камандаванне адправіла Рыгора Фёдаравіча з данясеннем. Звесткі па патрэбным адрасе ён перадаў, а на зваротным шляху вырашыў выкупацца ў моры. Раптам чуе: побач ваду прашыў радок аўтамата. Ён бегам у бліндаж. Самалёт пайшоў на разварот, каб скончыць пачатае.

- Думаю, так справа не пойдзе... З бліндажу пабег у іншы. Аўтаматчык пратэрмінаваў па першым і паляцеў, маўляў, справа зроблена. Так я і ацалеў, - кажа франтавік.

Праўда, пазбегнуць раненняў у вайну ўсё ж не атрымалася.

- На аэрадроме ў Кулаярві далі каманду: «Разбягайцеся хто куды. Цяпер вораг склад са снарадамі будзе бамбіць». А схавацца асабліва няма дзе. Немцы адступалі - усе дрэвы парэзалі. Таму я выцягнуўся на жываце, галавой у зямлю уткнуўся. І тут у паясніцу прылятае асколак снарада... Санітары потым казалі: добра, што прыляцела плазам, а не вастрыём, інакш хрыбетнік перабіла б. Крывацёк быў сур'ёзны, але, як бачыце, да гэтага часу на нагах!

Калі вайна скончылася, Берднікава прызвалі на звыштэрміновую службу. Пры гэтым далі водпуск сям'ю наведаць. Успамінае:

- Прыходжу дадому - мама, бацька вачам сваім не паверылі. Плачуць, цалуюць. А потым паказваюць канверт, дзе напісана, што я загінуў. Справа ў тым, што мы патрапілі ў асяроддзе, і ў мітусні я прыбіўся да іншай часткі. Сябар вырашыў, што я застаўся на полі бою, напісаў маёй сям'і.

На грудзях у Рыгора Берднікава цэлы россып узнагарод. Ордэн Айчыннай вайны II ступені, медалі «За баявыя заслугі», «За адвагу», «За ўзяцце Кёнігсберга», «За вызваленне Варшавы», «За ўзяцце Берліна», «За абарону савецкага Запаляр'я». Але самая каштоўная - ордэн Чырвонай Зоркі.

- А далі яе так, - успамінае ветэран, адказваючы на ​​пытанне дзяцей. - Аднеслі з сябрам у зямлянку параненую медсястру. Выходзім - падбягае да нас кіроўца «кацюшы» і кажа: «Дапамажыце зарадзіць. Разлік перабіла, не падніму ў адзіночку снарад». Мы памаглі. Ён даў стрэл па наглядальным пункце немцаў - той рассыпаўся. Другі залп прыпаў па пярэднім краі нямецкай пяхоты. Тады нашы байцы, да гэтага прыгнечаныя шчыльным агнём суперніка з занятай вышыні, змаглі высунуцца з акопаў і з крыкамі «ура» пайшлі ў напад.

Андрэй Страякоў і Уладзіслаў Мазурын імкнуцца не прапусціць ні слова з таго, што гаворыць франтавік. Рабяты ўдакладняюць:

- Калі чытаеш падручнікі, уяўляеш салдат мацёрымі дзядзькамі, якія навучаны ваеннай справе і ўсё ўмеюць. Па сутнасці ж, сярод іх было шмат маладых хлопцаў, крыху старэйшых за нас, якіх вайна адарвала ад дома і зямлі. Вельмі любім мець зносіны са старэйшым пакаленнем. Гэта магчымасць пачуць аб тых падзеях ад відавочцаў. Разумееш, наколькі сапраўды цяжка ім прыйшлося, як страшна было.

З дзецьмі Рыгор Фёдаравіч ладзіць добра. Ягоная жонка Антаніна, за якой ён у выніку і пераехаў у Слаўгарадскі раён, выкладала ў пачатковых класах, была заслужаным настаўнікам БССР. І ён, звольніўшыся ў запас у 1953 годзе, працаваў у школе. Спачатку вёў фізкультуру, потым працоўнае навучанне. Ужо на пенсіі працаваў на сельгаспрадпрыемстве.

- Я падчас працы ў школе казаў вучням і цяперашнім дзеткам паўтару, што вайна - вялікае гора. Цяпер час зноў нестабільны, ніколі б не падумаў, што вораг зноў з'явіцца каля нашых межаў, - разважае ветэран аб тым, што трывожыць.

- Правільна Прэзідэнт кажа: мы народ міралюбівы, чужога нам не трэба, але і сваё не аддамо. У выпадку чаго пастаяць за сябе зможам. А каб не прыйшлося гэтага рабіць са зброяй у руках, будзьце сябар да сябра дабрэй, шануеце спакой і мірнае жыццё.

ПРАМАЯ МОВА

Начальнік упраўлення па працы, занятасці і сацыяльнай абароне Слаўгарадскага райвыканкама Вольга Іванова:

- У нашым раёне застаўся адзін удзельнік Вялікай Айчыннай вайны і яшчэ дзесяць прыраўнаваных да дадзенай катэгорыі грамадзян. Атачаем іх клопатам і ўвагай. Меры падтрымкі дзяржавы даволі шырокія. Аказваецца бясплатнае сацыяльнае абслугоўванне дома, штогадовая матэрыяльная дапамога на санаторна-курортнае лячэнне, згодна з указам Прэзідэнта штогод праводзяцца выплаты да Дня Перамогі. Рыгору Берднікава райвыканкам і камунальныя службы дапамаглі з рамонтам кватэры, заменай каналізацыйных труб.

Не менш важны і просты чалавечы ўдзел. Прадстаўнікі выканаўчай улады, дэпутаты, моладзь рэгулярна наведваюць ветэрана, віншуюць з усімі святамі, дапамагаюць з хатнімі клопатамі. Мы ў неаплатным абавязку перад тымі, хто падарыў нам мірнае неба над галавой, хто спыніў ворага і затым аднаўляў краіну з руін, гадаваў і выхоўваў дзяцей. Дзякуючы нашым ветэранам мы будуем моцную і незалежную Беларусь!

СБ