11 апреля по решению Организации Объединенных Наций отмечается Международный день освобождения узников фашистских концлагерей.
Сафія Лапо нарадзілася і ўсё жыццё пражыла ў вёсцы Заазер’е. У сваёй хаце гэта ўсмешлівая 85-гадовая жанчына зараз вякуе адна. Мужа даўно пахавала, а дзеці ўладкаваліся ў горадзе. Яны прыязджаюць да матулі і колькі разоў прапаноўвалі забраць да сябе. Але Сафія Раманаўна адмаўляецца: яшчэ ёсць сілы, каб самастойна спраўляцца з хатнімі клопатамі. У яе доме, як і раней, проста, але акуратна і ўтульна, што красамоўна характарызуе дбайную гаспадыню.
Бабка Соня, як клічуць старажылку вяскоўцы, зведала на сваім вяку шмат выпрабаванняў, якія загартавалі яе характар. Усё жыццё адпрацавала паляводам у калгасе. Дзіцём перажыла вайну, падзеі якой часта ўспамінае.
Бацька, Раман Ходас, быў ужо ў гадах, таму не патрапіў на фронт. Але ён паспеў паваяваць яшчэ ў Першую сусветную. А вось яе браты змагаліся з фашыстамі. Яфім удзельнічаў у абароне блакаднага Ленінграда і прапаў без вестак, а Яўген дайшоў да Германіі, дзе быў цяжка паранены.
11-гадовая дзяўчынка на ўсё жыццё запомніла, як у вёсцы з’явіліся немцы. Яны прыехалі па шляху з боку Эсьмонаў на матацыклах з каляскамі. Якраз наперарэз адступаючым часцям 100-й стралковай дывізіі Русіянава, салдаты 35-га палка якой паляглі на мясцовым балоце пад кулямётным агнём. Сярод акружэнцаў быў і зяць Міхалка, які з’явіўся ў роднай вёсцы якраз за дзень да трагічнай падзеі. Ён пераапрануўся ў палатнянае сялянскае адзенне, на коратка пастрыжаныя валасы надзеў саламяны капялюш. Здавалася, хлопец атрымаў шанец на выратаванне. Але немцы хутка вылічылі былога чырвонаармейца і расстралялі яго на вачах у родных.
Неяк уначы на парозе хаты з’явіліся партызаны. З сабой яны прывезлі цяжка параненага таварыша і пакінулі яго на догляд.
- Ты, дзед, - звярнуўся камандзір да бацькі, - сам ваяваў! Таму ведаеш, што трэба дапамагчы.
Паранены некалькі дзён праляжаў на мосце каля печы. Маці завіхалася каля яго, карміла, рабіла перавязкі. А праз некалькі дзён на вёску з аблавай напалі паліцаі, знайшлі ў хаце партызана і забілі яго. Карнікі спалілі некалькі суседніх дамоў, але бацькоўскую хату чамусьці не кранулі.
- Нібыта нейкае цуда выратавала, - уздыхае бабка Соня. - Пасля вайны панавала галеча. Каб заробіць хоць трохі грошай, бацька пасадзіў некалькі вялікіх град тытуню. Даглядаў яго, зразаў, сушыў, сцябліны і лісце крышыў, а карэнне тоўк у ступе.
Гэту махорку 16-гадовая Сафія насіла на станцыю Слаўная, што пад Талачыном. Такія ж вясковыя гандляркі, як і яна, сустракалі цягнікі і прадавалі пасажырам яйкі, малако, масла, іншыя тавары. Так, капейка да капейкі, пачалі пакрысе разжывацца: купілі карову, потым прыдбалі парася. Жыццё пайшло на лад.
Добра, што сярод нас жывуць яшчэ тыя, хто памятае той страшны ваенны час і можа расказаць пра яго. Бо людзі ж не вечныя, а іх успаміны – вялікая каштоўнасць для нас, удзячных нашчадкаў.
Андрэй Супіталёў, Бялыніцкая раённая газета “Зара над Друццю”
11.04.2018 - 12:44 |
11 апреля по решению Организации Объединенных Наций отмечается Международный день освобождения узников фашистских концлагерей
11 апреля по решению Организации Объединенных Наций отмечается Международный день освобождения узников фашистских концлагерей. |
23.03.2018 - 10:04 |
Митинги-реквиемы к 75-летию трагедии Хатыни прошли на Могилевщине
Митинги-реквиемы к 75-летию трагедии Хатыни прошли 22 марта на Могилевщине. |
21.03.2018 - 09:57 |
К 75-летию трагедии Хатыни в Кировском районе состоится областной митинг-реквием у мемориального комплекса «Памяти сожженных деревень Могилевской области»
Областной митинг-реквием, посвященный 75-летию трагедии Хатыни, состоится 22 марта в 12.00 у мемориального комплекса «Памяти сожженных деревень Могилевской области» (д.Борки Кировского района). |
06.03.2018 - 19:54 |
В Могилевском районе перезахоронили останки неизвестного солдата
В деревне Гаи Могилевского района у памятника бойцам батальона милиции под командованием капитана К.Г.Владимирова сегодня прошла церемония перезахоронения останков неизвестного солдата и митинг, посвященные Дню милиции. |
02.03.2018 - 11:23 |
В Могилеве открылась выставка «Лагерь смерти Тростенец. История и память»
«Лагерь смерти Тростенец. История и память» - так называется выставка, которая открылась в выставочном зале в Могилеве. |