З 2 студзеня 2023 года ўступае ў сілу Закон Рэспублікі Беларусь ад 28.06.2022 № 176-З «Аб змяненні Закона Рэспублікі Беларусь «Аб зваротах грамадзян і юрыдычных асоб».
Уносяцца змяненні ў парадак падачы і разгляду зваротаў.
У першую чаргу, змяненні закрануць парадак падачы электронных зваротаў у дзяржаўныя органы і іншыя дзяржаўныя арганізацыі. Заяўнікі будуць уносіць такія звароты праз адзіную (інтэграваную) рэспубліканскую інфармацыйную сістэму ўліку і апрацоўкі зваротаў грамадзян і юрыдычных асоб.
Гэта значыць, што дзейныя ў цяперашні час спосабы (або спосаб) падачы электронных зваротаў - размяшчэнне ў спецыяльнай рубрыцы на афіцыйным сайце арганізацыі ў сетцы Інтэрнэт і (або) накіраванне на адрас электроннай пошты - не будуць прымяняцца ў працы. Адпаведна, накіраваны такім чынам зварот не будзе разглядацца ў рамках Закона Рэспублікі Беларусь «Аб зваротах грамадзян і юрыдычных асоб» (далей - Закон аб зваротах).
З улікам гэтага, у Законе аб зваротах змяняецца і само паняцце «электроннае зварот» - гэта зварот заяўніка, пададзены праз сістэму ўліку і апрацоўкі зваротаў.
Сістэма ўліку і апрацоўкі зваротаў будзе забяспечваць магчымасць падачы электронных зваротаў і атрыманне вынікаў іх разгляду. Для гэтага ствараецца асобны сайт (http://обращения.бел), на якім заяўнікам неабходна будзе прайсці рэгістрацыю з пацвярджэннем сапраўднасці дадзеных, якія выкарыстоўваюцца для рэгістрацыі.
Доступ да сістэмы ўліку і апрацоўкі зваротаў для заяўнікаў здзяйсняецца бясплатна. Праз свой асабісты кабінет заяўнік зможа накіраваць звароты ў неабходны для яго дзяржаўны орган або арганізацыю, а па выніках разгляду звароту адказы на іх будуць накіроўвацца заяўніку ў асабісты кабінет. У той жа час, калі заяўнік у сваім электронным звароце папросіць даць яму пісьмовы адказ, то такі адказ яму будзе дадзены ва ўстаноўленым парадку.
Укараненне сістэмы ўліку і апрацоўкі зваротаў у работу дзяржаўных органаў і арганізацый дасць магчымасць аўтаматызаваць працэсы ўліку і апрацоўкі зваротаў, забяспечыць захоўванне зваротаў і вынікаў іх разгляду, а таксама выключыць магчымасць злоўжывання правам на зварот з боку заяўніка - бо ў практыцы ёсць выпадкі, калі грамадзяне накіроўвалі звароты. пад выдуманымі імёнамі ці ад іншых асоб.
Закон аб зваротах дапоўнены артыкулам 25-1, у якім вызначаны парадак работы са зваротамі, якія маюць масавы характар. Такімі зваротамі будуць лічыцца як электронныя, так і пісьмовыя звароты аналагічнага характару ў колькасці больш за дзесяць, пры гэтым адказы на такія звароты па рашэнню кіраўніка арганізацыі або асобы, упаўнаважанай ім падпісваць адказы на звароты, могуць размяшчацца на афіцыйным сайце арганізацыі ў глабальнай камп'ютарнай сетцы Інтэрнэт без накіравання адказаў (апавяшчэнняў) заяўнікам.
Змяненні закранулі і выкарыстанне кнігі заўваг і прапаноў. З новага 2023 істотна звужаецца кола арганізацый, у якіх яна будзе весціся. Такая кніга будзе абавязковая толькі ў арганізацыях і ў індывідуальных прадпрымальнікаў, што аказваюць паслугі, якія забяспечваюць жыццядзейнасць насельніцтва. Канкрэтны пералік сфер, дзейнасць у якіх запатрабуе вядзенні кнігі заўваг і прапаноў, будзе вызначаны Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь. Гэтыя змены заснаваныя на практыцы, якая паказала немэтазгоднасць вядзення кнігі заўваг у некаторых арганізацыях, а ў асобных выпадках - выкарыстанне яе не па прызначэнні, у тым ліку як інструмент падачы пісьмовага звароту.
Пашыраны пералік падстаў, па якіх звароты (як пісьмовыя, так і вусныя) могуць быць пакінуты без разгляду па сутнасці. Так, звароты могуць быць пакінуты без разгляду па сутнасці ў выпадку, калі змяшчаюць пагрозы жыццю, здароўю і маёмасці, заахвочванне да ўчынення супрацьпраўнага дзеяння або заяўнік іншым спосабам злоўжывае правам на зварот. Самая распаўсюджаная сітуацыя злоўжывання правам на зварот - калі заяўнік накіроўвае шматлікія звароты, нягледзячы на тое, што яго звароты неаднаразова ўсебакова і ў поўным аб'ёме разглядаліся і заяўніку дадзены вычарпальны адказ па сутнасці пастаўленых пытанняў.
Застаецца ў сіле патрабаванне аб неабходнасці апавяшчэння заяўніка аб пакіданні звароту без разгляду па сутнасці.
Акрамя таго, вусны зварот можна будзе пакідаць без разгляду па сутнасці, калі заяўнік прымяняе тэхнічныя сродкі (аўдыё- і відэазапіс, кіна- і фотаздымку) без згоды службовай асобы, якая праводзіць асабісты прыём, і адмаўляецца спыніць іх прымяненне.
Некаторыя змяненні і дапаўненні ўнесены і ў частцы падстаў для адмовы ў асабістым прыёме, запісы на асабісты прыём.
Так, службовыя асобы арганізацый, якія праводзяць асабісты прыём, а таксама работнікі гэтых арганізацый, упаўнаважаныя ажыццяўляць папярэдні запіс на асабісты прыём, будуць мець права адмовіць у асабістым прыёме, запісы на асабісты прыём: калі заяўнік прымяняе тэхнічныя сродкі без згоды службовай асобы, якая праводзіць прыём, і адмаўляецца спыніць іх ужыванне; у выпадку непрад'яўлення дакумента, які сведчыць асобу заяўніка, яго прадстаўніка, а таксама дакумента, які пацвярджае паўнамоцтвы прадстаўніка заяўніка.
Акрамя таго, адмова будзе правамернай і ў выпадку, калі заяўніку ўжо быў дадзены вычарпальны адказ на пытанні, якія яго цікавяць (і не толькі падчас асабістага прыёму, як гэта вызначана ў дзеючай рэдакцыі Закона аб зваротах).
Змяненні ў Законе аб зваротах таксама канкрэтызуюць спосабы азнаямлення заяўнікаў з матэрыяламі, якія непасрэдна адносяцца да разгляду іх зваротаў, - заяўнікі будуць мець права рабіць выпіску з іх, а таксама ажыццяўляць іх фотаздымку (за выключэннем матэрыялаў, якія змяшчаюць інфармацыю, распаўсюджванне і (або) прадастаўленне якой абмежавана). Адсутнасць дакладнага рэгулявання такіх пытанняў раней нярэдка выклікала праблемныя сітуацыі пры ўзаемадзеянні дзяржаўных органаў і арганізацый з грамадзянамі.
Унесла карэктывы ў Закон аб зваротах развіццё заканадаўства аб персанальных звестках. У сувязі з гэтым артыкул 14 Закона аб зваротах дапоўнены новай часткай, якая ўстанаўлівае, што калі адказ па сутнасці пытання, выкладзенага ў звароце, не можа быць дадзены без прадастаўлення інфармацыі, распаўсюджванне і (або) прадастаўленне якой абмежавана, заяўніку накіроўваецца пісьмовы адказ з паведамленнем аб немагчымасці прадастаўлення яму такой інфармацыі.
У Закон аб зваротах унесены дапаўненні ў частцы прававых падстаў, якія даюць магчымасць не накіроўваць адказ заяўніку. Так, гэта будзе мець месца ў выпадку наяўнасці адпаведнай просьбы заяўніка.
Неабходна адзначыць, што ўсе змяненні і дапаўненні ўнесены ў Закон аб зваротах з улікам практыкі работы дзяржаўных органаў і арганізацый і накіраваны на ўдасканаленне арганізацыі работы са зваротамі грамадзян і юрыдычных асоб.
