I. Асноўныя нарматыўныя прававыя акты:
Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь;
Закон Рэспублікі Беларусь ад 4 студзеня 2010 г. «Аб мясцовым кіраванні і самакіраванні ў Рэспубліцы Беларусь»;
Закон Рэспублікі Беларусь ад 27 сакавіка 1992 г. «Аб статусе дэпутата мясцовага Савета дэпутатаў»;
Закон Рэспублікі Беларусь ад 18 ліпеня 2011 года «Аб зваротах грамадзян і юрыдычных асоб» і пастанова Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 30 снежня 2011 г. № 1786 «Аб зацвярджэнні Палажэння аб парадку вядзення справаводства па зваротах грамадзян і юрыдычных асоб у дзяржаўных органах, іншых арганізацыях, у індывідуальных прадпрымальнікаў»;
Рэгламент мясцовага Савета дэпутатаў.
IІ. Сістэма органаў мясцовага самакіравання.
Сістэма органаў мясцовага самакіравання ў Рэспубліцы Беларусь уключае мясцовыя Саветы дэпутатаў і органы тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.
Сістэма мясцовых Саветаў дэпутатаў (далей – Саветы) складаецца з трох тэрытарыяльных узроўняў:
абласнога (абласныя і Мінскі гарадскі Саветы). Саветы абласнога ўзроўню з’яўляюцца вышэйстаячымі ў дачыненні да Саветаў базавага і першаснага тэрытарыяльных узроўняў;
базавага (гарадскія (гарадоў абласнога падпарадкавання), раённыя саветы). Саветы базавага ўзроўню з’яўляюцца вышэйстаячымі ў дачыненні да Саветаў першаснага тэрытарыяльнага ўзроўню. Мінскі гарадскі савет валодае таксама правамі Савета базавага ўзроўню;
першаснага (гарадскія (гарадоў раённага падпарадкавання), пасялковыя, сельскія саветы).
Саветы з’яўляюцца прадстаўнічымі дзяржаўнымі органамі, якія ствараюцца ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку на тэрыторыі адпаведных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак, i асноўным звяном сістэмы мясцовага самакіравання. Саветы падсправаздачныя ў сваёй дзейнасці грамадзянам, адказныя перад імі. Саветы з’яўляюцца юрыдычнымі асобамі.
Вышэйстаячыя Саветы ажыццяўляюць каардынацыю дзейнасці ніжэйстаячых Саветаў і іх органаў, аказваюць ім арганізацыйна-метадычную дапамогу.
Тэрытарыяльнае грамадскае самакіраванне – дзейнасць грамадзян на добраахвотнай аснове па месцы іх жыхарства на частцы тэрыторыі адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі (тэрыторыі мікрараёнаў, жыллёвых комплексаў, кварталаў, вуліц, двароў, аграгарадкоў, пасёлкаў, вёсак і інш.) у мэтах вырашэння пытанняў мясцовага значэння непасрэдна або праз органы тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання. Орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання можа з’яўляцца калегіяльным органам (дамавы, вулічны камітэт, савет мікрараёна) або аднаасобным органам (стараста, старэйшына).
III. Дзейнасць дэпутата Савета ў выбарчай акрузе, праца з насельніцтвам.
1. Правядзенне дэпутатам Савета сустрэч з грамадзянамі ў мэтах інфармавання іх аб сваёй дзейнасці ў Савеце і яго органах, вывучэння грамадскай думкі па пытаннях, якія разглядаюцца на сесіях Савета і пасяджэннях яго органаў, патрэб насельніцтва, выяўлення праблемных пытанняў у грамадзян, якія пражываюць на тэрыторыі выбарчай акругі.
2. Справаздачы дэпутата Савета перад выбаршчыкамі аб сваёй дзейнасці і ходзе выканання перадвыбарнай праграмы, аб працы Савета і яго органаў, у склад якіх ён абраны або ўваходзіць па пасадзе, праводзяцца не радзей за два разы на год (адпаведны графік зацвярджае старшыня Савета).
Справаздачы праводзяцца на сходах выбаршчыкаў або іх дэлегатаў, якія склікаюцца з гэтай мэтай. Сход можа прымаць рашэнне, якое змяшчае прапановы і заўвагі дэпутату Савета, што даводзяцца да ведама грамадзян праз сродкі масавай інфармацыі ці іншым шляхам.
3. Удзел у рабоце грамадскіх фарміраванняў. Інфармаванне насельніцтва. Удзел у працы інфармацыйна-прапагандысцкіх груп, якія ствараюцца выканаўчымі камітэтамі, савета грамадскага пункта аховы правапарадку, назіральных камісій па забеспячэнні супрацьпажарнай бяспекі, у арганізацыйна-масавых, дабрачынных, спартыўных і культурных мерапрыемствах, акцыях. Правядзенне прэс-канферэнцый, «круглых сталоў», «прамых тэлефонных ліній». Тэлесюжэты і публікацыя лістоў ад выбаршчыкаў, якія атрымалі канкрэтную дапамогу. Інфармаванневыбаршчыкаў аб дэпутацкіх ініцыятывах і запытах*, справаздачах. Асвятленне дзейнасці дэпутатаў у рэгіянальных сродках масавай інфармацыі і на іх сайтах, сайтах гарадскіх, раённых выканаўчых камітэтаў у глабальнай камп’ютарнай сетцы Інтэрнэт.
4. Разгляд зваротаў грамадзян і юрыдычных асоб, асабісты прыём дэпутатам Савета. Дэпутат Савета разглядае атрыманыя ім звароты грамадзян і юрыдычных асоб, прымае меры для іх поўнага, аб’ектыўнага, усебаковага і своечасовага разгляду ў адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь аб зваротах грамадзян і юрыдычных асоб.
Асабісты прыём грамадзян, іх прадстаўнікоў і прадстаўнікоў юрыдычных асоб дэпутатам Савета праводзіцца на тэрыторыі акругі не радзей за адзін раз на месяц (у адпаведнасці з графікам).
Грамадзяне загадзя інфармуюцца аб даце, месцы і часе правядзення асабістага прыёму, а пры наяўнасці папярэдняга запісу на асабісты прыём – аб парадку яго ажыццяўлення. Інфармацыя размяшчаецца ў месцах масавага знаходжання грамадзян (дамы культуры, магазіны, школы, пошта, ФАП, банкі і інш), на інфармацыйных стэндах, табло, на афіцыйных сайтах гарадскіх, раённых выканаўчых камітэтаў*, у сродках масавай інфармацыі. У дзень прыёму можа быць арганізавана «прамая тэлефонная лінія».
Дэпутат Савета па ўзгадненні са службовымі асобамі адпаведнага мясцовага выканаўчага і распарадчага органа, арганізацый, размешчаных на тэрыторыі выбарчай акругі (за выключэннем рэспубліканскіх дзяржаўных органаў), можа прывабліваць іх да ўдзелу ў разглядзе зваротаў грамадзян і юрыдычных асоб, у асабістым прыёме па пытаннях, аднесеных да кампетэнцыі гэтых арганізацый. Не пазней чым за тры дні да пачатку асабістага прыёму дэпутат Савета паведамляе названым асобам аб даце, часе і месцы правядзення асабістага прыёму.
Рэгістрацыйна-кантрольныя карткі (форма прыкладаецца) вусных зваротаў грамадзян, якія паступілі ў ходзе асабістага прыёму, а таксама пісьмовыя звароты, якія паступілі дэпутатам, неадкладна перадаюцца ў Савет для рэгістрацыі і накіравання ў адпаведныя дзяржаўныя органы і арганізацыі для разгляду па кампетэнцыі.
Дэпутат Савета ўдзельнічае ў ажыццяўленні кантролю за выкананнем рашэнняў, прынятых па зваротах грамадзян і юрыдычных асоб.
Дэпутат Савета вывучае прычыны, якія выклікаюць звароты грамадзян і юрыдычных асоб, і накіроўвае прапановы, у тым ліку аб іх ліквідацыі, у Савет і яго органы, адпаведны мясцовы выканаўчы і распарадчы орган, іншыя арганізацыі.
5. Узаемадзеянне па пытаннях, што тычацца найважнейшых грамадскіх інтарэсаў адпаведнай тэрыторыі, населенага пункта:
з органамі тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання (калегіяльнымі і аднаасобнымі), створанымі ў акрузе, у першую чаргу, са старэйшынамі (старастамі) сельскіх населеных пунктаў, якія выступаюць сувязным звяном паміж насельніцтвам і мясцовымі органамі ўлады (мясцовым саветам і выканаўчым камітэтам), спрыяюць развіццю ініцыятывы грамадскасці, шырокаму прыцягненню грамадзян да вырашэння пытанняў мясцовага значэння, зыходзячы з інтарэсаў насельніцтва, якое пражывае на адпаведнай тэрыторыі.
Дэпутаты мясцовага Савета, выканаўчыя камітэты аказваюць старэйшынам населеных пунктаў арганізацыйную, метадычную і тэхнічную дапамогу, абагульняюць і арганізуюць выкананне іх прапаноў, вывучаюць і распаўсюджваюць вопыт працы.
Старэйшына па меры неабходнасці падае дэпутату інфармацыю аб пытаннях, рашэнне якіх патрабуе садзейнічання, а таксама прапановы грамадзян па пытаннях развіцця адпаведнай тэрыторыі.
Дэпутат праз старэйшыну інфармуе насельніцтва аб праводзімай палітыцы, а таксама аб рабоце органаў выканаўчай улады і Савета па пытаннях жыццезабеспячэння насельніцтва і выканання дзяржаўных сацыяльных стандартаў.
Узаемадзеянне старэйшыны і дэпутата дазваляе чуйна і своечасова рэагаваць на актуальныя праблемы і патрэбы насельніцтва, садзейнічае вырашэнню пытанняў першараднага значэння:
з грамадскімі фарміраваннямі, створанымі па ініцыятыве арганізацый жыллёва-камунальнай гаспадаркі (дамавыя камітэты, старэйшыя па пад’ездах і іншыя);
з дзейнымі ў акрузе арганізацыйнымі структурамі палітычных партый (Камуністычная партыя Беларусі, Беларуская аграрная партыя, Рэспубліканская партыя працы і справядлівасці і іншыя), іншых грамадскіх аб’яднанняў (Федэрацыя прафсаюзаў Беларусі, «Белая Русь», Беларускае грамадскае аб’яднанне ветэранаў, «Беларускі саюз афіцэраў», «Беларускі рэспубліканскі саюз моладзі», Беларускае таварыства Чырвонага Крыжа, «Беларускі саюз жанчын», «Беларускі фонд міру», «Беларускі саюз ветэранаў вайны ў Афганістане» і іншыя);
з арганізацыямі, размешчанымі на тэрыторыі акругі.
IV. Формы дзейнасці дэпутата ў Савеце i яго органах:
1. Удзел дэпутата Савета ў рабоце сесій, прэзідыума, пастаянных і часовых камісій, дэпутацкіх груп:
унясенне пытанняў для разгляду на сесіі, пасяджэннях Прэзідыума, камісій (актуальнасць разгляду, прапановы па рашэнні праблемных пытанняў);
унясенне праектаў рашэнняў Савета і яго органаў, паправак да іх;
унясенне прапаноў аб заслухоўванні на сесіі Савета справаздач старшыні Савета, органаў, якія ўтвараюцца або абіраюццаСаветам, службовых асоб,якія абіраюцца, прызначаюцца або зацвярджаюцца ім, справаздач і інфармацыі кіраўніка адпаведнага мясцовага выканаўчага і распарадчага органа;
удзел у абмеркаванні пытанняў, якія разглядаюцца на сесіях Савета і пасяджэннях яго органаў, давядзенне да ведама дэпутатаў Савета свайго меркавання і меркавання выбаршчыкаў па ўказаных пытаннях;
удзел з правам дарадчага голасу ў працы любога ўтворанага Саветам органа, у склад якога дэпутат Савета не абраны і не ўваходзіць па пасадзе, унясенне прапаноў і заўваг, удзел у абмеркаванні разглядваемых пытанняў і прыняцці па іх рашэнняў.
Для ажыццяўлення сваіх паўнамоцтваў, у тым ліку для калектыўнага абмеркавання пытанняў, якія адносяцца да кампетэнцыі Савета, рэалізацыі перадвыбарных праграм, дэпутаты Савета маюць права аб’ядноўвацца на добраахвотнай аснове ў пастаянныя і часовыя дэпутацкія групы, якія ўтвараюцца і дзейнічаюць у адпаведнасці з рэгламентам мясцовага Савета дэпутатаў.
2. Дэпутацкі запыт – прапанова даць афіцыйнае тлумачэнне або выкласці пазіцыю па пытаннях, што тычацца найважнейшых грамадскіх інтарэсаў адпаведнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі (уносіцца дэпутатам Савета на сесіі Савета ў пісьмовай форме,).
Гэта асаблівае дэпутацкае права, форма ўдзелу ў дзейнасці Савета, у рэалізацыі законаў, рашэнняў, зваротаў выбаршчыкаў, абгрунтаваных патрабаванняў, якія закранаюць грамадскія інтарэсы, адзін з дзейсных сродкаў дэпутацкага кантролю за працай органаў кіравання і службовых асоб.
Запыт уносіцца на сесію Савета ў пісьмовай форме. Савет прымае рашэнне аб уключэнні запыту ў парадак дня сесіі і накіраванні яго адрасату з указаннем тэрміну, на працягу якога павінен быць атрыманы пісьмовы адказ.
Старшыня Савета, прэзідыум Савета, кіраўнік (намеснік кіраўніка) адпаведнага мясцовага выканаўчага і распарадчага органа, кіраўнікі яго структурных падраздзяленняў, а таксама кіраўнікі іншых арганізацый, размешчаных на падведамаснай Савету тэрыторыі, кіраўнікі іх структурных падраздзяленняў, да якіх звернуты запыт, абавязаны ў дзесяцідзённы або іншы ўстаноўлены Саветам тэрмін даць пісьмовы адказ на запыт.
Запыт можа быць зроблены па любым пытанні ў межах кампетэнцыі Савета незалежна ад парадку дня сесіі. Савет мае права прыняць па запыце меры, якія ён палічыць патрэбным, у межах сваіх паўнамоцтваў.
3. Зварот дэпутата Савета – выкладзеная ў пісьмовай форме прапанова дзяржаўным органам, іншым арганізацыям або службовым асобам аб прадастаўленні інфармацыі і (або) тлумачэнняў па пытаннях, аднесеных да іх кампетэнцыі і звязаных з дзейнасцю дэпутата Савета.
Дзяржаўныя органы, іншыя арганізацыі або службовыя асобы (за выключэннем рэспубліканскіх дзяржаўных органаў і іх службовых асоб), да якіх накіраваны зварот дэпутата Савета, абавязаны даць на яго адказ у пісьмовай форме ў дзесяцідзённы тэрмін з дня рэгістрацыі звароту дэпутата Савета ў дзяржаўных органах, іншых арганізацыях, а пры неабходнасці дадатковага вывучэння або праверкі фактаў – не пазней чым у месячны тэрмін. Службовая асоба, якая арганізуе разгляд звароту дэпутата Савета, абавязана паведаміць дэпутату Савета аб даце, часе і месцы яго разгляду загадзя, але не пазней чым за тры дні. Дэпутат Савета можа прымаць удзел у разглядзе гэтага звароту.
4. Удзел дэпутата Савета ва ўстаноўленым парадку, у праводзімых дзяржаўнымі органамі праверках работы дзяржаўных органаў і іншых арганізацый, размешчаных на падведамаснай Савету тэрыторыі (за выключэннем рэспубліканскіх дзяржаўных органаў), па пытаннях, аднесеных да кампетэнцыі Савета.
5. Прапанова дэпутата Савета аб ліквідацыі парушэння законнасці да службовых асоб праваахоўных, іншых дзяржаўных органаў і іншых арганізацый. Службовыя асобы дзяржаўных органаў і іншых арганізацый, да якіх звернута прапанова дэпутата Савета, прымаюць меры да ліквідацыі парушэння законнасці, а пры неабходнасці – да прыцягнення вінаватых да адказнасці з наступным інфармаваннем аб гэтым дэпутата Савета.
