Як працуе ўнікальная падстанцыя «Магілёў-330»

Энергетыка ў лічбе

Беларусь робіць стаўку на ўкараненне ў энергасістэму інавацыйных тэхналогій, якія спрыяюць павышэнню энергаэфектыўнасці, бяспекі, экалагічнасці, надзейнасці энергазабеспячэння і ў канчатковым рахунку якасці жыцця людзей. Яскравы прыклад таму – лічбавая падстанцыя новага пакалення «Магілёў-330», аналагаў якой няма на ўсёй постсавецкай прасторы. 330 кВ – з такім напружаннем электрычнасць прыходзіць сюды з Лукомльскай ГРЭС і размяркоўваецца далей – на Магілёўскую і Гомельскую энергасістэмы. Падстанцыю адкрылі пасля рэканструкцыі крыху больш за паўгода таму.

Экскурс у мінулае

Ад з’яўлення ў Магілёве электраэнергіі да ўводу першага пускавога комплексу лічбавай падстанцыі «Магілёў-330» прайшло больш за 100 гадоў.

– Падстанцыя, пабудаваная ў 1969 годзе, – ключавая для Магілёўскага энергавузла і адна з базавых у беларускай энергасістэме. Сілкуе такія прамысловыя гіганты, як Магілёўскі металургічны завод, філіял ААТ «БелАЗ» у Магілёве, «Магілёўхімвалакно», «Магілёўліфтмаш», ЗАТ «Сервалюкс» «Омск Карбон Магілёў» і многія іншыя. А таксама забяспечвае электрычнасцю некалькіх раёнаў вобласці: Быхаўскі, Чавускі, Дрыбінскі, Горацкі, Бялыніцкі, – падкрэслівае першы намеснік дырэктара, галоўны інжынер філіяла Магілёўскія электрасеткі РУП «Магілёўэнерга» Юрый Чарнякоў. – Старое абсталяванне даўно мела патрэбу ў замене: некаторае адслужыла свой тэрмін эксплуатацыі 20‑25 гадоў таму. На рэканструкцыю падстанцыі пайшло тры гады і 41 мільён еўра. Цяпер у нас лічбавая падстанцыя новага пакалення з самымі перадавымі сусветнымі тэхналогіямі.

Менш і лепш

Некалькі акуратных будынкаў, зялёны газон з туямі кампактна змясціліся на невялікай тэрыторыі сілавыя трансфарматары і адкрытыя размеркавальныя прылады 330 і 110 кВ.

– Пасля мадэрнізацыі падстанцыі плошча пад адкрытыя размеркавальныя прылады скарацілася з 12 да 8 гектараў. Трэць вызваленай зямлі перадалі для ўключэння ў сельгасабарот, – падкрэслівае Юрый Чарнякоў. – Паколькі тут больш няма паветранай гаспадаркі – кампрэсараў, рэсівераў, – дэмантавалі будынкі, якія служылі размеркавальнымі камерамі. Гэта немалая эканомія: не трэба несці выдаткі на абаграванне, электраэнергію, рамонт. У чатыры разы скарацілася і плошча пад прылады рэлейнай абароны і аўтаматыкі. Цяпер рэлейка сканцэнтравана ў адным памяшканні, у той час як раней займала два будынкі.

Рэлейка – важнае звяно ў сістэме энергазабеспячэння: яна бесперапынна кантралюе стан усіх элементаў сістэмы, рэагуе на найменшыя пашкоджанні.

З хуткасцю святла

31-гадовы Арцём Антусаў – спецыяліст-рэлейшчык, які адказвае за яе надзейную працу і па неабходнасці «лечыць». У магілёўскіх электрасетках ён працуе ўжо 12 гадоў:

– Да рэканструкцыі на падстанцыі меліся электрамеханічныя рэле. Сігналы кіравання перадаваліся па медных правадах. Іх тут былі кіламетры, а вось паўнавартаснай дыягностыкі рэлейнага абсталявання, па сутнасці, не было. Выйшаў са строю дыёд або адламаўся провад – ідзі шукай, дзе гэта адбылося. На працу ехаў з дзвюма валізкамі: ключы, адвёрткі, пасаціжы... Як аўтамеханік, якому трэба будзе чыніць карбюратар. Цяпер мой галоўны інструмент – ноўтбук, маё аўтаматызаванае працоўнае месца падключана да лакальнай сеткі падстанцыі. Падключаныя да яе і мікрапрацэсарныя прылады рэлейнай абароны – тэрміналы. Дзякуючы новым падыходам да апрацоўкі і аналізу даных мы можам аператыўна маніторыць працу ўсяго абсталявання падстанцыі і высакавольтных паветраных ліній. Паколькі замест меднага провада выкарыстоўваецца аптавалакно, любая няспраўнасць лёгка дыягнастуецца. Раней у пошуках месца пашкоджання паветранай лініі 330кВ аварыйная брыгада магла прайсці пешшу некалькі кіламетраў, зараз з дапамогай інавацыйных прылад месца пашкоджання вызначаецца з дакладнасцю да 300 метраў. Калі ўлічваць, што працягласць адной сістэмаўтваральнай лініі ў 330 кВ – 100 кіламетраў і больш, можна ўявіць, якая гэта эканомія паліва на выездах, часу... Дарэчы, такіх ліній у нас тры: яны звязваюць нашу ПС з падстанцыямі ў Жлобіне, Оршы і Магілёве.

Не тэхніка – космас!

У дыспетчарскай, дзе вядзецца кругласутачнае назіранне за працай падстанцыі, утульна і нязвыкла прасторна. Раней працоўнае месца дыспетчара нагадвала старадаўні тэлефонны камутатар: усё ў светлавых табло, лямпачках, дратах. Зараз жа – некалькі манітораў і вялікі відэаэкран на сцяне, дзе ў рэжыме рэальнага часу адлюстроўваюцца даныя працы абсталявання падстанцыі і адыходзячых ад яе ліній. Тут кругласутачна дзяжураць дыспетчары, якіх у штаце пяць.

– Раней як было? Ударыла маланка ў высакавольтныя правады або птушка ў іх заблыталася – на шчыце кіравання спрацоўвае сігналізацыя. І ты бяжыш па рэлейных залах, дзе дзясяткі шаф з паказальнымі рэле, шукаць, што і дзе здарылася, – успамінае вопытны дыспетчар Васіль Амельчанка. – Цяпер, дзякуючы аўтаматызацыі, працэс значна спрошчаны. На экране камп’ютара – уся сістэма кіравання падстанцыяй. Здарыся няспраўнасць – патрэбны радок тут жа загараецца чырвоным святлом, выводзіцца адлегласць да месца пашкоджання. Аб няспраўнасці паведамляем вышэйстаячаму дыспетчару, які арганізоўвае працу рамонтнай брыгады.

Лічбавізацыя – ключ да поспеху

– Найноўшыя лічбавыя тэхналогіі палепшылі кіравальнасць і надзейнасць, аптымізавалі эксплуатацыйныя выдаткі, – падкрэслівае в. а. начальніка падстанцыі «Магілёў-330» Сяргей Падчасаў. – Калі раней у сілавых аўтатрансфарматарах была вялікая колькасць масла, то ў сучасных яго ў тры разы менш, а ў вымяральных аптычных трансфарматарах току няма зусім. Аўтатрансфарматары магутнасцю 200 МВА сталі і нашмат больш эканамічнымі – тэхналагічныя страты электраэнергіі ў іх утрая меншыя. А ўсе гэта ўваходзіць у кошт кілават-гадзіны. Зноў жа, экалагічнасць: адсутнасць алею і элегаза забяспечвае выбуха- і пажарабяспеку. Таксама ў нас упершыню ў беларускай энергасістэме ужытыя выключальнікі-раз’яднальнікі, дзякуючы якім рамонт спрашчаецца і становіцца больш бяспечным. Дарэчы, старое абсталяванне даводзілася рамантаваць штогод. Да прыкладу, у працах па рамонце паветранага выключальніка 330 кВ цэлы месяц задзейнічаліся майстар і брыгада электраслесараў з пяці чалавек, ён жа велізарны – вышынёй з трохпавярховы дом. Запчасткі знайсці было складана, а каштавалі яны нямала. Новае абсталяванне па рэгламенце на планавае тэхабслугоўванне трэба ставіць раз на восем гадоў.

Усяго ў штаце падстанцыі «Магілёў-330» дзесяць чалавек: начальнік, майстар, электраслесары, дыспетчары, а таксама інжынеры-рэлейшчыкі. Вучыліся спецыялісты працаваць на новым абсталяванні ў працэсе мантажу і наладкі. Зараз праводзяць майстар-класы для калег з іншых абласцей. Упэўнены: іх вопыт будзе ўкараняцца ў беларускую энергасістэму, бо за лічбай – будучыня электраэнергетыкі.

СБ