Абласны форум настаўнікаў гісторыі і грамадазнаўства, работнікаў музеяў прайшоў у Магілёве

Абласны форум настаўнікаў гісторыі і грамадазнаўства, работнікаў музеяў па тэме «Сусветная гісторыя на сучасным этапе і роля педагога ў патрыятычным выхаванні моладзі» сабраў у Магілёве каля 600 чалавек. У ролі экспертаў у ім прынялі ўдзел вядомыя палітолагі і гісторыкі нашай краіны.

Вітаючы ўдзельнікаў форума, намеснік старшыні Магаблвыканкама Валерый Малашка адзначыў, што такі фармат сустрэчы прызначаны, каб зверыць гадзіннікі, абмяняцца думкамі, задаць пытанні і атрымаць адказы на хвалюючыя пытанні.

«Вельмі важна, што сёння ў нас ёсць магчымасць сустрэцца з вядучымі палітолагамі і экспертамі краіны, якія могуць даць адказы на любыя пытанні, аргументавана патлумачыць працэсы, якія адбываюцца, – падкрэсліў ён, – бо сёння мы з’яўляемся сведкамі ломкі традыцыйных нормаў і маральных каштоўнасцяў, перапісвання гісторыі. І віхор тых зменаў, геапалітычных разломаў, якія адбываюцца ў сучасным свеце, не заўсёды паспявае за фармуляваннем усіх дагматаў, якія, у прыватнасці, педагогі павінны даносіць сваім вучням, прыходзячы ў класы, размаўляючы з калегамі і педагогамі ў калектыве, з бацькамі на бацькоўскіх сходах».

Выхаваўчую і грамадска значную ролю настаўніка гісторыі і грамадазнаўства ў сучасных рэаліях падкрэсліў і начальнік галоўнага ўпраўлення па адукацыі Магаблвыканкама Андрэй Заблоцкі. Ён адзначыў, што падобныя дыялогавыя пляцоўкі – гэта магчымасць для зносін прадстаўнікоў гістарычнай, грамадска-палітычнай думкі педагагічнай грамадскасці вобласці.

«Хачу звярнуць увагу на тое, што не выпадкова тут сабраныя гісторыкі і грамадазнаўцы, таму што ў школе яны, як і кожны настаўнік, разам з тым, што даюць веды, яшчэ і выхоўваюць. Але настаўнік гісторыі і грамадазнаўства – той педагог, які і ў сілу прафесійных ведаў і ўменняў, у сілу сваёй падрыхтоўкі можа быць не толькі настаўнікам для сваіх вучняў, але і тлумачыць многае тое, што адбываецца ў свеце, калегам і бацькам школьнікаў. Таму што, нягледзячы на адукацыю і вопыт, нават дарослым людзям сёння складана хутка зарыентавацца ў тым, што адбываецца. І зрабіць правільныя высновы аб некаторых падзеях, а ўжо тым больш – пэўна і аргументавана данесці гэта іншым. Галоўная задача настаўнікаў гісторыі і грамадазнаўства – не толькі паведамляць факты, але і ўкладваць у душы сваіх навучэнцаў разуменне таго, што адбываецца. Важная роля педагога ў фарміраванні грамадзянскасці, патрыятызму, пачуцця абавязку перад Радзімай. І пачуты будзе педагог, які сам жыве гэтымі эмоцыямі, які абапіраецца на дакладныя веды і працягвае іх папаўняць».

Аб знешняй палітыцы і становішчы Беларусі ў геапалітычнай структуры сучаснага свету расказаў дырэктар Цэнтра па праблемах еўрапейскай інтэграцыі, выкладчык кафедры ўсходазнаўства факультэта міжнародных адносін БДУ, член праўлення Саюза журналістаў, член Саюза пісьменнікаў, палітолаг Юрый Шаўцоў. Ён акцэнтаваў увагу на зыходных кропках ў гісторыі, якія прывялі да таго, што сёння адбываецца. Адзначыўшы, што настаўнікам гісторыі важна бачыць вялікія тэндэнцыі і перыяды. Ім трэба разумець, з чаго ўсё пачалося і да чаго ідзе.

«Прыходзячы ў школу, настаўнікі гісторыі павінны несці з сабой не толькі базавыя веды, але і перадаваць упэўненасць, што мы гэты цяжкі час здольныя перажыць. Нягледзячы на тое, што некаторым часам здаецца інакш, – выказаў сваё меркаванне эксперт. – Я сам быў настаўнікам гісторыі і магу ўявіць, з якой цікавасцю вучні слухаюць настаўнікаў гісторыі, асабліва цяпер.

Мы жывём у адным з небяспечных рэгіёнаў планеты. Гэта супрацьстаянне, на мой погляд, будзе доўжыцца каля дзясятка гадоў. І звязана яно з некалькімі вялікімі прычынамі. У асноўным з тым, што ў старой Еўропе і ў Расіі прыняты выклік, кінуты з боку ЗША, якія пачалі новую індустрыялізацыю, накіраваную на рэалізацыю чарговага навукова-тэхналагічнага рыўка на сваёй тэрыторыі, што прывядзе да актыўнай экспансіі па ўсёй планеце. Кожны па-свойму глядзіць на гэта, усяго некалькі рэгіёнаў вырашылі паўдзельнічаць на ўзроўні канкурэнцыі з ЗША. І мы апынуліся паміж дзвюма магутнымі сіламі. І шляхоў усяго два. Па адным пайшла Украіна, апынуўшыся ў выніку пясчынкай і рызыкуючы згінуць, як зярнятка ў жорнах. Мы ж выбралі аб’яднаць намаганні з адным з будучых цэнтраў сілы – Расіяй – і разам ісці далей».

Адзначыў важнасць вытокаў беларускай дзяржаўнасці як базіса ўспрымання гістарычных працэсаў на сучасным этапе старшыня Пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь па адукацыі, культуры і навуцы доктар гістарычных навук, прафесар, член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Ігар Марзалюк. Ён расказаў педагогам аб новым падручніку па гісторыі беларускай дзяржаўнасці, паказаў яго праект, які раней абмеркавалі ва ўсіх універсітэтах краіны, а з 1 верасня ён ужо паступіць у ВНУ. У другім блоку свайго выступлення Ігар Марзалюк расказаў аб тым, як з’яўлялася сістэма ўлады, фарміравалася ўсё тое, што сёння называецца беларускай мадэллю жыцця, тое, што адлюстравана ў новай рэдакцыі Канстытуцыі. Гаворка ішла, у ліку іншага, аб такой важнай і актуальнай тэме, як генацыд беларускага народа, супрацьстаянне неанацызму ў нашай традыцыі. Здзейснены быў і кароткі экскурс у гісторыю беларускага нацызму, закранулі і пытанне беларускага экстрэмізму ўчора і сёння, і як гэтаму супрацьстаяць на ўзроўні ўрокаў гісторыі, адэкватнага данясення мінулага. Не абыходзячы вострых кутоў, спікер расказаў пра гісторыю сімволікі, гісторыю нацыянальных сцягоў і пра тое, што сёння з’яўляецца трэндамі ў грамадскай позве.

«Таму што фальшывая гісторыя, як казаў гісторык Юзэф Шуйскі, заўсёды нараджае фальшывую палітыку, – падкрэсліў Ігар Марзалюк. – Прыходзячы ў клас, настаўнік абавязаны кіравацца праграмай, падручнікам і ён не павінен хлусіць. Не павінен падманваць сваіх вучняў. Ён закліканы падчас сваіх урокаў несці гістарычную праўду, выхоўваць любоў да Радзімы, таму што ўрок – гэта не проста пераказ тэксту, а творчая лабараторыя. А гісторыя – гэта маральная, гуманітарная навука.

Самае галоўнае – вучыць любіць нацыю, кансалідаваць беларускае грамадства, а не памнажаць лініі разлому і нянавісці. Неабходна паказваць, як змагаліся і стваральна працавалі нашы продкі, і на гэтым пазітыўным вопыце мінулага будаваць перспектывы. Таму што гісторык адказвае на тры фундаментальныя пытанні светапогляду: адкуль мы, чаму мы сёння такія, якія ёсць, і якая наша стратэгія будучыні. Як на аснове велізарнай гістарычнай традыцыі пабудаваць нашу будучыню – гэтаму трэба вучыць. Як і павазе да сваіх традыцый, а праз прызму гэтага вучыцца паважаць суседзяў і ўсіх астатніх. І ганарыцца сваёй краінай, сваім народам і сваёй дзяржавай.

Калі, так ці інакш, у школе пачынаецца палеміка на палітычныя тэмы, настаўнік не павінен выступаць прапагандыстам, агітатарам якога-небудзь пункту гледжання, ён павінен спакойна разважаць, даваць аб’ектыўныя веды. Таму што апаненты ўлады ў 2019–2020 годзе ўзялі на ўзбраенне брудную методыку «расчалавечвання», якая каранямі сыходзіць у традыцыі 40-х гадоў. Калі ствараецца вобраз ворага на ўзроўні свайго народа і соцыума. Калі хтосьці, у тым ліку пры дапамозе псеўдагістарычных фактаў, спрабуе раскалоць беларускае грамадства на сваіх і чужых, пасеяць грамадзянскую смуту і заклікае да вайны, тэрактаў на дарогах. Гэтаму трэба супрацьстаяць, усёй гэтай палітызаванасці. Не хлусіць, не сыходзіць ад вострых момантаў, а паказваць гістарычныя факты такімі, якія яны былі. І тады ўсё само сабою становіцца на месцы».

Тэму ідэалогіі патрыятызму ў сучаснай педагогіцы ў сваім выступленні падняў старшыня праўлення Беларускага таварыства «Знание», кандыдат гістарычных навук, палітолаг, публіцыст Вадзім Гігін. Ён адзначыў, што ў Год гістарычнай памяці асаблівая ўвага надаецца таму, як выкладаць не толькі гісторыю, але і сацыяльныя дысцыпліны. І, перш за ўсё, на такіх сустрэчах хочацца абмяняцца з калегамі думкамі, як глядзець на розныя аспекты нашай гісторыі – супярэчлівыя, гераічныя, трагічныя. Як захаваць важны момант пераемнасці пакаленняў. А таксама пачуць пытанні і пажаданні ад настаўніцкага корпуса, людзей з вялікім вопытам, якія кожны дзень прыходзяць на вялікі экзамен да нашых дзяцей, бо менавіта настаўніку задаюць часам вострыя пытанні, і ён павінен на іх адказваць.

Настаўнік – станавы хрыбет нашай нацыі, чалавек, які штодня ідзе ў клас, аўдыторыю. Кожная сустрэча з нашымі дзецьмі, новым, падрастаючым пакаленнем вельмі важная. Гэтыя людзі рыхтуюць будучыню Беларусі, таму да іх такая ўвага».

Таксама падчас зносін з журналістамі, палітолаг пракаментаваў надыходзячае свята 9 Мая:

«Гэта адно з галоўных святаў для нас, беларусаў, разам з Днём Незалежнасці, таму што ў тую вайну нашаму народу быў кінуты самы вялікі выклік, самы страшны вораг за ўсю нашу гісторыю прыйшоў тады. А нацыя раскрываецца ў той перыяд, калі дае адказ на тую ці іншую пагрозу. І мы не проста далі годны адказ, мы ўсяму свету паказалі, што беларусы – гэта самастойная, гордая нацыя, гатовая змагацца за сябе. Прычым гэта дзіўная барацьба, так, мы адчувалі нянавісць да ворага, але яна не зацямніла любоў да Радзімы, павагу да іншых нацый. Людзі змагаліся не за тое, каб знішчыць ворага, а каб захаваць сваё: сваю радзіму, свой лад жыцця. І той зарад, які мы атрымалі ад нашых продкаў, жывы да гэтага часу. Таму Вялікая Айчынная вайна адыгрывае ў нашым менталітэце, у нашай свядомасці такую вялікую ролю.

І ў цяперашніх умовах, калі мы бачым, як сёння ў суседняй Украіне, дзе самі ўкраінцы панеслі велізарныя ахвяры для перамогі над фашызмам, гэтую памяць аплёўваюць, растоптваюць, знішчаюць, мірыцца з гэтым немагчыма. І лозунг дэнацыфікацыі набывае сваё значэнне і актуальнасць як ніколі».

Пасля выступленняў спікераў усім жадаючым была прадастаўлена магчымасць задаць пытанні і выказаць свае меркаванні і прапановы.

Юлiя Таранава, Фота Галіны Гаўрыловіч