Аляксандр Жыгун: наша культурная спадчына дазваляе адчуваць сябе адзінай самабытнай сям'ёй

Наша культурная спадчына дазваляе адчуваць сябе адзінай самабытнай сям'ёй, такое меркаванне выказаў начальнік галоўнага ўпраўлення культуры Магілёўскага аблвыканкама Аляксандр Жыгун, выступаючы на VIII Міжнародным форуме «Традыцыйная культура як стратэгічны рэсурс устойлівага развіцця грамадства». Мерапрыемства праходзіць у Магілёве з 15 па 19 красавіка і сабрала вучоных і спецыялістаў па вывучэнні фальклору з васьмі краін.

- Больш за 30 гадоў Рэспубліка Беларусь існуе на палітычнай карце свету. За гэтыя гады наша краіна адбылася як суверэнная і незалежная дзяржава. І сёння, у нас ёсць галоўнае - мірная, стабільная, прыгожая і незалежная краіна, - падкрэсліў Аляксандр Мікалаевіч. – Мы ганарымся гістарычнымі подзвігамі сваіх продкаў, багатай культурнай і духоўнай спадчынай, народнымі традыцыямі.

Аляксандр Жыгун упэўнены, што пакінутая нам культурная спадчына сёння з'яўляецца нацыянальным здабыткам, які дае магчымасць не згубіцца сярод мноства нацый і народнасцей, адчуваць сябе адзінай самабытнай сям'ёй, цаніць сваю свабоду і незалежнасць.

Само па сабе ўстае пытанне сацыякультурнай адаптацыі і актуалізацыі культурнай спадчыны у сучасным грамадстве, і ўключэнне яго ў адзін з фактараў і сродкаў развіцця рэгіёнаў. Працэс развіцця сучасных народных святаў у Магілёўскім рэгіёне ажыццяўляецца ў двух напрамках. Гэта захаванне традыцыйных народных святаў каляндарнага цыкла і стварэнне новых, святочных формаўтварэнняў на аснове культурна-гістарычнай спадчыны.

- Жыхары Магілёўшчыны, як і іншых рэгіёнаў Беларусі, захавалі многія святы і абрады народнага календара беларусаў, - адзначыў Аляксандр Мікалаевіч. – Гэта Каляда, Масленіца, Гуканне вясны, Купала, Дажынкі. Вядома ж, яны з пункту гледжання этнаграфіі адрозніваюцца гістарычнай пераемнасцю. Аднак пры іх арганізацыі мы імкнемся захаваць сакральны сэнс. Як жывы прыклад - абрад «Гуканне вясны», з якім мы вас сустрэлі.

Многія абрадавыя традыцыі Магілёўшчыны існуюць больш за тысячу гадоў. Напрыклад, традыцыя паломніцтва і пакланення «Блакітнай крыніцы», якая з'яўляецца духоўным складнікам жыцця жыхароў некалькіх рэгіёнаў Беларусі і бліжэйшых рэгіёнаў Расіі штогод на Мядовы Спас збірае тысячы паломнікаў.

У Беларусі створаны Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, Нацыянальнага інвентара нематэрыяльнай культурнай спадчыны «Жывая спадчына Беларусі», куды ўвайшло 19 элементаў нематэрыяльнай культурнай спадчыны Магілёўскай вобласці, у тым ліку, восем тэхналогій народных мастацкіх рамёстваў.

Асаблівасці характару любога этнасу знаходзяць адлюстраванне ў яго культуры, у тым ліку ў народных мастацкіх рамёствах. З цягам часу ішоў працэс перайначвання не толькі самога рамяства, але і яго эстэтычнага зместу, у адпаведнасці са зменамі ў жыцці сучаснага чалавека.

Сёння ў Прыдняпроўскім краі найбольшае распаўсюджванне атрымалі такія віды народных мастацкіх рамёстваў як ткацтва, ганчарства і кераміка, пляценне з прыроднага матэрыялу (саломкі, лазы, бяросты), карункавязанне і іншыя.

Менш распаўсюджаныя - кавальства і бандарства. Рэдкія рамёствы – роспіс «дываноў», выраб музычных інструментаў і шапавальства.

Сёння майстры ў сваёй большасці вырабляюць сувенірную прадукцыю, выкарыстоўваючы старадаўнія тэхналогіі, што нельга лічыць выраджэннем рамяства - гэта запатрабаванне нашага часу.

Для рэалізацыі задач захавання і развіцця народных мастацкіх рамёстваў у Магілёўскай вобласці дзейнічае 17 дамоў (цэнтраў) рамёстваў. У абласной базе майстроў складаецца звыш 1000 майстроў, якія супрацоўнічаюць з установамі культуры па захаванні рамёстваў, сярод іх 25 майстроў маюць ганаровы статус «народны майстар».

Захаваць народныя традыцыі і рамёствы - гэта яшчэ не азначае зрабіць іх запатрабаванымі. Таму ў раздзел працы, ставіцца задача змены стаўлення да культурнай спадчыны, традыцый – не як да асобнай забытай з'явы, а як да з'явы, якая павінна быць непасрэдна звязана з сучасным жыццём чалавека.

Адным з напрамкаў захавання і актуалізацыі культурнай спадчыны з'яўляецца культурны турызм, які мае для турыстаў не толькі пазнавальнае, але і адукацыйнае значэнне. Культурны турызм уносіць асобную лепту ў развіццё Магілёўскага рэгіёна.

Напрыклад, фестываль сярэднявечнай культуры «Рыцарскі фэст», у горадзе Мсціслаў - адным з самых старажытных гарадоў Беларусі. У горадзе, па сутнасці, створаны культурны кластар, у які ўцягнута некалькі арганізацый і суб'ектаў гаспадарання, унікальны комплекс Езуіцкага манастыра, Кармеліцкі касцёл, Пустынскі манастыр.

У Магілёўскім рэгіёне ўдалося не толькі захаваць традыцыі, але і закласці новыя.

- Наш нацыянальны брэнд - рэспубліканскае свята «Купалле» («Александрыя збірае сяброў»), у рамках якога штогод праходзіць буйнамаштабная выстава-кірмаш. Тэматыка як самога свята, так і выставы-кірмашу, прысвечана асобнаму напрамку народнай творчасці. Напрыклад, у 2023 годзе свята праходзіла пад эгідай Саюзнай Дзяржавы і галоўнай тэмай выставы-кірмашу народнай творчасці стала тэма абярэгаў, на выставе-кірмашы была прадстаўлена творчасць звыш 300 майстроў дэкаратыўна-прыкладной творчасці ўсіх рэгіёнаў Беларусі і 19 рэгіёнаў Расійскай Федэрацыі, - адзначыў Аляксандр Жыгун. і запрасіў удзельнікаў форуму на свята сёлета, якое будзе праходзіць 6 ліпеня ў аграгарадку Александрыя, Шклоўскага раёна.

Падводзячы вынік вышэйсказанаму, Аляксандр Жыгун адзначыў, што, як і раней, для любой краіны культурная спадчына застаецца духоўным, культурным, эканамічным і сацыяльным капіталам нацыі, які нельга ацаніць у грашовым эквіваленце.

- Любыя страты культурнай спадчыны незаменныя і непазбежна адаб'юцца на ўсіх галінах жыцця цяперашняга і будучых пакаленняў, прывядуць, у першую чаргу, да духоўнага збяднення, разрываў гістарычнай памяці і раз'яднання грамадства ў цэлым, - рэзюмаваў Аляксандр Мікалаевіч.

 mogilevnews.by