Дзяржаўны знак якасці: хто можа атрымаць і як прысуджаецца

У студзені 2024 года быў падпісаны ўказ прэзідэнта Рэспублікі Беларусь «Аб Дзяржаўным знаку якасці». У развіцці гэтага ўказа 29 сакавіка 2024 года была падпісана пастанова Савета Міністраў аб парадку прысваення гэтага знака. Пастанова змяшчае як само палажэнне аб парадку прысуджэння, так і пералік стымулюючых ільгот і прэферэнцый, што прадастаўляюцца вытворцу пры прысваенні, а таксама апісанне дзяржзнака з усімі памернымі радамі, правільным нанясеннем. Ва ўсіх тых, хто ў свой час меў адпаведны знак, ёсць усе шанцы пацвердзіць яго. Як і каму ён будзе прысуджацца зараз, расказалі ў Дзяржаўным камітэце па стандартызацыі.

Хто можа атрымаць Дзяржаўны знак якасці і як гэта адбываецца

Першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па стандартызацыі Алена Маргунова расказала, што Дзяржаўны знак прысвойваецца харчовым таварам, прамысловым таварам для насельніцтва, прадукцыі вытворча-тэхнічнага прызначэння, вырабленымі юрыдычнымі асобамі Рэспублікі Беларусь у адпаведнасці з крытэрыямі: бяспека, экалагічнасць, інавацыйнасць, тэхналагічнасць і эстэтычнасць. Знак якасці не прысвойваецца тытунёвым вырабам, нетытунёвым нікацінзмяшчальным вырабам, вадкасцям для электронных сістэм курэння, узбраенню і ваеннай тэхніцы, харчовым прадуктам, атрыманым з выкарыстаннем генетычна мадыфікаваных мікраарганізмаў, а таксама прадукцыі, да якасці якой прад'яўляліся прэтэнзіі кантрольна-наглядных органаў на працягу папярэдняга года.

«Для прысваення знака якасці вытворца павінен самастойна прыняць рашэнне аб вызначэнні прадукцыі, якая будзе прэтэндаваць на яе. Гэта не асартыментны шэраг прадукцыі, а толькі адзін від, які выпускаецца на гэтым прадпрыемстве. Прычым гэтая прадукцыя павінна вырабляцца серыйна. Параўнальны аналіз паказчыкаў з лепшымі айчыннымі або замежнымі аналагамі вытворца праводзіць за кошт уласных сродкаў», - распавяла першы намеснік старшыні.

Далей вытворца атрымлівае пратакол выпрабаванняў у акрэдытаванай лабараторыі. Калі пасля гэтага вытворца лічыць, што можа прэтэндаваць на дзяржзнак, то ён падае заяўку, узор якой таксама ёсць у пастанове ўрада. Запоўненая заяўка з пералікам доказных матэрыялаў падаецца ў выканаўчыя камітэты па месцы знаходжання прадпрыемства. Рэгіструючы орган калегіяльна правярае паўнату прадстаўленых дакументаў і, калі дакументы адпавядаюць усім патрабаванням, накіроўвае іх у сакратарыят Дзяржстандарта, які далей забяспечвае арганізацыйна-тэхнічнае суправаджэнне гэтых дакументаў у рэспубліканскую атэстацыйную камісію або адмаўляе ў далейшым прасоўванні.

Як ацэньваюцца крытэрыі якасці прадукцыі

Паралельна звесткі аб прадукцыі, якая прэтэндуе на атрыманне Дзяржаўнага знака якасці, размяшчаюцца сакратарыятам Дзяржстандарта ў інтэрнеце на анлайн-ацэнку спажыўцоў у абавязковым парадку. Такім чынам, паказчык эстэтычнасці (інфармацыйная выразнасць, рацыянальнасць формы, дасканаласць выканання і афармлення і іншае) вызначаецца шляхам анлайн-галасавання спажыўцоў. «Пра магчымасць такога галасавання інфармуе сакратарыят Дзяржстандарта. Для харчовай прадукцыі - гэта арганалептычныя паказчыкі, а для іншых відаў прадукцыі - гэта ўпакоўка, знешні выгляд, ацэнка формы, дызайн. Прыняць удзел у прасоўванні прадукцыі на знак якасці можа кожны чалавек», - дадала Алена Маргунова.

Па астатніх чатырох крытэрыях прадукцыю ацэньваюць адказнае органы. Паказчык бяспекі (электрабяспека, пажарная бяспека, хімічная і біялагічная бяспека, узровень электрамагнітных, радыяцыйных і іншых выпраменьванняў і інш.) ацэньвае Дзяржстандарт, крытэрый экалагічнасці (выкананне ўстаноўленых нарматываў дапушчальных выкідаў забруджвальных рэчываў і скідаў хімічных і іншых рэчываў у навакольнае асяроддзе, памяншэнне адходаў вытворчасці і аб'ёмаў адходаў вытворчасці, накіраваных на пахаванне) - Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя.

Крытэрый інавацыйнасці (ступень паляпшэння якасці прадукцыі, выкліканая змяненнем тэхналогіі або прымяненнем новай тэхналогіі, а таксама прымяненнем іншых рашэнняў) ацэньвае Дзяржаўны камітэт па навуцы і тэхналогіях на падставе сваёй распрацаванай метадалогіі.

Паказчык тэхналагічнасці ацэньваюць рэспубліканскія органы дзяржкіравання і іншыя арганізацыі, падпарадкаваныя Савету Міністраў, якія ажыццяўляюць дзяржаўнае рэгуляванне ў сферы вытворчасці адпаведнай прадукцыі, і Нацыянальная акадэмія навук Беларусі. Ва крытэрый уключана ацэнка працаёмкасці, матэрыялаёмістасці, энергаёмістасці, прагрэсіўнасці метадаў апрацоўкі і зборкі, сыравіна, абсталяванне і тэхналогіі, якія выкарыстоўваюцца, у залежнасці ад віду ацэньваемай прадукцыі.

«Калі прадукцыя будзе не адпавядаць хаця б аднаму з крытэрыяў, Дзяржстандарт мае права накіраваць вытворцу апавяшчэнне аб адмове ў прысваенні гэтай прадукцыі знака якасці», - падкрэсліла Алена Маргунова.

Рэспубліканская атэстацыйная камісія: як яна будзе працаваць

Рэспубліканская атэстацыйная камісія ствараецца на базе Савета Міністраў. У яе ўваходзяць прэм'ер-міністр (старшыня), віцэ-прэм'еры і адпаведныя прадстаўнікі адпаведных дзяржорганаў, у чыім веданні знаходзіцца дзейнасць прадпрыемства. Атэстацыйная камісія праводзіць поўную адзнаку прадукцыі па ўсіх заяўленых паказчыках.

«Вывучыўшы ўсе доказныя матэрыялы, яна прымае канчатковае рашэнне праз галасаванне. Вынік афармляецца пратаколам, які падпісваецца старшынёй, а ў яго адсутнасць - намеснікам старшыні камісіі. На падставе пратакола рыхтуецца пастанову Савета Міністраў, паводле якой вытворцу прысуджаецца знак якасці», - адзначыла прадстаўнік Дзяржстандарту.

Вытворца атрымлівае знак на два гады. У гэты час ён мае права выкарыстоўваць яго ва ўсіх сваіх суправаджальных дакументах, упакоўцы, маркіроўцы. Знак можа быць чырвонага ці чорнага колеру.

Якія льготы і прэферэнцыі атрымлівае вытворца пры прысваенні знака якасці

У пастанове прапісаны шэраг стымулюючых ільгот і прэферэнцый, які атрымлівае вытворца, удастоены знака якасці.

Пералік мае больш іміджавы характар, расказала начальнік упраўлення ацэнкі адпаведнасці і ліцэнзавання Дзяржаўнага камітэта па стандартызацыі Вольга Бабко. «Прэферэнцыі накіраваныя на тое, каб дапамагчы нашым вытворцам прасоўваць сваю прадукцыю, казаць і заяўляць пра сябе. Гэты пералік дазволіць вылучыць сябе на паліцах магазінаў сярод вялікай колькасці прадукцыі. Дзяржаўныя органы павінны будуць размяшчаць інфармацыю аб іх на сваіх сайтах у інтэрнэце, а таксама ў крамах і павільёнах будуць выдзелены спецыяльныя месцы для тавараў, абазначаных знакам якасці», - патлумачыла яна.

Па рашэнню кіраўнікоў і юрыдычных асоб таксама будуць прадастаўляцца зніжкі на паслугі па прасоўванні прадукцыі ў краіны Афрыкі, Азіі і Лацінскай Амерыкі - гэта і выставачныя мерапрыемствы, і аналітычныя агляды. Прэферэнцыямі прадугледжана і прасоўванне прысутнасці беларускіх вытворцаў на міжнароднай гандлёвай электроннай пляцоўцы Alibaba.com.

БЕЛТА