Ігар Петрышэнка: у нашым грамадстве прысутнічае шырокая чалавечая інклюзія, яна ўдасканальваецца і развіваецца

Выязное пасяджэнне Рэспубліканскага міжведамаснага савета па праблемах інвалідаў прайшло 21 снежня ў Магілёве з удзелам намесніка прэм’ер-міністра Ігара Петрышэнкі.

Удзельнікі сустрэчы наведалі сярэднюю школу № 46 Магілёва, гарадскую паліклініку № 3, шматфункцыянальны спартыўны комплекс з басейнам «H2O», завод «Магілёўліфтмаш». Падчас знаходжання на аб’ектах яны знаёміліся з працай па арганізацыі працэсу атрымання адукацыі дзецьмі-інвалідамі, з вопытам работы па стварэнні ў Магілёве даступнага асяроддзя ў жылым сектары «Горад для ўсіх», з дзейнасцю ўстаноў і прадпрыемстваў і стварэннем даступнага, безбар’ернага асяроддзя на аб’ектах сацыяльнай інфраструктуры, працоўных месцаў для інвалідаў у абласным цэнтры.

Паводле даных на 1 снежня бягучага года ў органах сацыяльнай абароны Магілёва знаходзіцца на ўліку звыш 18,9 тыс. інвалідаў. Ад агульнай колькасці насельніцтва гэта 5,3%. Усяго ў Магілёўскай вобласці налічваецца каля 58,6 тыс. інвалідаў, з іх – 3,6 тыс. дзяцей.

У сваім выступленні Ігар Петрышэнка ў першую чаргу спыніўся на маючых адбыцца зменах у сферы: 6 студзеня 2023 года ўступае ў сілу новы закон «Аб правах інвалідаў і іх сацыяльнай інтэграцыі». У межах рэалізацыі яго норм падрыхтавана больш за 30 нарматыўна-прававых актаў, якія прыняты на ўзроўні ўрада і рэспубліканскіх ведамстваў.

«Вельмі важна, што ўсе тыя напрамкі, якія датычацца жыцця нашых інвалідаў, прадугледжаны гэтымі нарматыўна-прававымі актамі, – падкрэсліў ён. – Так, сюды ўвойдуць пытанні інфарматызацыі, у тым ліку – стварэнне адзінай платформы, з дапамогай якой можна будзе даведацца ўсю тую інфармацыю, якая неабходна для інвалідаў. Пачынаючы ад безбар’ернага асяроддзя ў цэлым у маштабах краіны і ў тым канкрэтным населеным пункце, дзе пражывае той ці іншы інвалід і інш. Таксама ў фокусе ўвагі пытанні, звязаныя з аказаннем медыцынскай дапамогі, якасным паляпшэннем і ўдасканаленнем цэнтраў ранняга ўмяшальніцтва. І мы сёння абмеркавалі гэта, наведваючы паліклініку № 3, якая абсталявана па апошнім слове тэхнікі з пункту гледжання аказання ўсёй неабходнай дапамогі розным катэгорыям дарослых і дзяцей, у тым ліку – з інваліднасцю».

Як адзначыў Ігар Петрышэнка, спектр аказання неабходных паслуг пашыраецца. У абавязак адпаведных устаноў, куды прыходзяць асобы з абмежаванымі магчымасцямі і інваліды, будзе ўваходзіць аказанне неабходнай дапамогі работнікамі ўстановы гандлю, грамадскага харчавання, службаў, якія аказваюць тыя ці іншыя віды паслуг.

«Мы ўвялі магчымасць атрымання паслуг асістэнта для асоб з абмежаванымі магчымасцямі, і гэта будзе замацавана заканадаўча. Даныя спецыялісты будуць аказваць інвалідам садзеянне ў афармленні дакументаў, дастаўцы ў медустановы або ўстановы сацабароны і гэтак далей, – расказаў аб новаўвядзеннях намеснік прэм’ер-міністра. – Тыя практыкі, якія ёсць, сапраўды карэнным чынам зрушылі працу ўсіх органаў дзяржаўнай улады і ўпраўленняў. Самае галоўнае – яны эфектыўныя на месцах і ствараюць неабходнае камфортнае асяроддзе, каб людзі не былі чымсьці ўшчэмленыя ў рэалізацыі звычайных патрэб. Мы актыўна развіваем не толькі рэабілітацыйныя мерапрыемствы для асоб з інваліднасцю, але і абілітацыйныя, каб яны атрымлівалі тыя ці іншыя навыкі».

У цэлым, як падкрэсліў Ігар Петрышэнка, трыадзінства функцыянавання ўстаноў аховы здароўя, адукацыі і сацабароны накіравана на тое, каб як мага менш людзей набывала інваліднасць. Каб з выкарыстаннем наяўных методык па магчымасці вяртаць людзей у нармальнае жыццёвае рэчышча, каб яны не адчувалі абдзеленасці з пункту гледжання своечасовасці аказання якаснай, высокакваліфікаванай медыцынскай, сацыяльнай і якой-небудзь іншай дапамогі.

«У гэтым годзе мы правялі сацыялагічнае даследаванне, і тое, што сітуацыя палепшылася кардынальна, адзначыла больш за 50% апытаных, – адзначыў ён. – Як у плане інфармацыйных паслуг, так і адукацыйных, паслуг у сферы аховы здароўя, сацабслугоўвання, пытаннях карыстання безбар’ерным асяроддзем, транспартам. Дзякуючы дзяржаве мы сур’ёзна прасунуліся ў гэтым плане, што пацвярджаецца атрыманай зваротнай сувяззю.

Што яшчэ важна, самі людзі з інваліднасцю адзначаюць, што памянялася стаўленне грамадства да іх. Яно стала больш прыязным, больш успрымальным і суперажывальным, нацэленым на аказанне ім дапамогі. Гэта велізарнае дасягненне, што ў нашай краіне мы не бачым і не аддзяляем гэтых людзей, гатовыя дапамагаць. У магазіне ці паліклініцы, калі звярнуўся чалавек з абмежаванымі магчымасцямі, нашы людзі абавязкова падкажуць і дапамогуць. У нашым грамадстве прысутнічае шырокая чалавечая інклюзія, яна ўдасканальваецца і развіваецца. Пра гэта кажуць станоўчыя водгукі. Гэта мы ўбачылі і сёння на прыкладзе Магілёўскай вобласці».

Гаворачы аб навацыях у працы, звязаных з уступленнем у сілу новага закона, Ігар Петрышэнка адзначыў: «З 6 студзеня будзем працаваць у трансфармаваным выглядзе, але працы менш не будзе, яна павінна стаць яшчэ больш якаснай і эфектыўнай. У межах маніторынгу рэгіёнаў, у Магілёўскай вобласці мы і дасканала прайшліся па станоўчых момантах, і сканцэнтраваліся ў большай ступені на тым, на што трэба звярнуць увагу, каб у межах дзейнасці і рэалізацыі нашага закона і іншых нарматыўна-прававых актаў, якія выцякаюць з закона аб правах інвалідаў і іх сацыялізацыі, нам максімальна на практыцы ўсё гэта рэалізаваць.

Праца актыўна вядзецца і ў рамках абласнога савета, і ў рамках раённых саветаў. Гэта катэгорыя людзей знаходзіцца пад пільнай увагай адпаведных дзяржорганаў. Таксама актыўна мы будзем надалей прывабліваць у даным кірунку грамадскія арганізацыі. Мяркуем, што іх патэнцыял далёка не вычарпаны, яны здольныя максімальна ўключаць асоб з абмежаванымі магчымасцямі. Але тут важная наша сумесная праца, і мы будзем яе істотна актывізаваць, яна будзе даваць эфект».

У Магілёўскай вобласці 63,7% асоб з інваліднасцю працаўладкавана. Ствараюцца дадатковыя працоўныя месцы.

«Знаёмячыся з прэзентацыяй шэрагу прадпрыемстваў Магілёўшчыны, мы пачулі, што ў іх працуе 40–70–100 чалавек з інваліднасцю. Гэтыя людзі могуць і хочуць працаваць. І мы ствараем усё неабходнае камфортнае асяроддзе для рэалізацыі іх працоўных правоў і магчымасцяў. Яны паказваюць добрыя вынікі не толькі на сваіх спецыялізаваных прадпрыемствах, але і заканадаўствам прадугледжана выдзяленне пэўнай броні для працаўладкавання гэтых асоб у іншых арганізацыях. Так, на два гады прадугледжана адаптацыя асоб з пэўнымі асаблівасцямі інтэлектуальнага развіцця па тых прафесіях, дзе мы можам іх задзейнічаць і даць ім магчымасць працаваць. Уся гэта праца комплексная, па кожным напрамку. Да гэтага мы такую працу правялі ў Брэсцкай і Гродзенскай абласцях. Яна працягнецца і далей.

Рэгіянальны зрэз, канкрэтны і прыкладны, дае практычны вынік у дачыненні да рэалізацыі тых нормаў, якія ў нас прапісаны, і выканання тых сацыяльных абавязацельстваў, якія ўзяла на сябе дзяржава», – рэзюмаваў Ігар Петрышэнка.

У сваю чаргу генеральны дырэктар ААТ «Магілёўліфтмаш» Сяргей Чарткоў адзначыў, што на іх прадпрыемстве, на базе якога, дарэчы, і праходзіла рэспубліканскае пасяджэнне, працуе 99 чалавек з інваліднасцю, пры агульнай колькасці супрацоўнікаў каля 4,8 тысяч.

«Мы задаволеныя вынікамі іх працы і ведаем, што ім у нас таксама працаваць падабаецца. Нашы дзверы заўсёды адкрыты для кваліфікаваных кадраў, і няважна, ёсць у іх інваліднасць або няма. Тым больш, што мы самі займаемся вытворчасцю безбар’ернай тэхнікі ў ліку іншага. Пачынаючы з ліфтаў, якія сёння практычна ўсе вырабляюцца з шырынёй праёму, якая прадугледжвае магчымасць інваліднай калясцы заязджаць у кабіну. У самой кабіне ўстанаўліваюцца кнопкі са шрыфтам Брайля, маецца галасавое паведамленне прыпынкаў. Асобна ў лінейцы тавараў ёсць спецыялізаваная тэхніка для інвалідаў, да прыкладу, пад’ёмнікі розных мадыфікацый. Нядаўна распрацавалі навінку – пад’ёмнік для басейна. Зараз ён знаходзіцца на доследнай эксплуатацыі ў магілёўскім Палацы гімнастыкі. Водгукі вельмі добрыя, тэхніка запатрабаваная. Устаноўцы яе па ўсёй рэспубліцы, на мой погляд, магла б паспрыяць распрацоўка адпаведнай дзяржаўнай праграмы».

Не менш значнай тэмай абмеркавання на пасяджэнні стала інклюзія адукацыі.

Як адзначыў міністр адукацыі Андрэй Іванец, сёння ў нашай краіне выбудавана цэласная дзяржаўная сістэма работы з дзецьмі з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця.

«Для гэтага ва ўсіх рэгіёнах краіны ў нас функцыянуюць цэнтры карэкцыйна-развіваючай адукацыі. У адпаведнасці з кодэксам Рэспублікі Беларусь развіваецца інклюзіўная адукацыя і менавіта мадэль інтэграцыі рэалізуецца ў нас сёння ва ўсіх школах. На жаль, колькасць такіх дзяцей, якія знаходзяцца ў зоне нашай павышанай увагі, з кожным годам узрастае. Сёння мы рэалізуем такую мадэль, калі ў кожнай установе дашкольнай адукацыі, у кожнай школе маецца высокакваліфікаваны педагагічны склад, падрыхтаваны не проста працаваць з гэтымі дзецьмі, але і забяспечыць імі атрыманне якаснай адукацыі. А самае галоўнае – і наступнай сацыялізацыі.

У прыватнасці, пытанне працаўладкавання ў будучым з’яўляецца вельмі важным. Таму што мы разумеем, што суправаджэнне і стварэнне траекторыі не толькі адукацыйнай, але і ў наступным прафесійнай, з’яўляецца залогам паспяховасці і сацыялізацыі такіх дзяцей.

Сёння на міжведамасным узроўні з нараджэння дзеці знаходзяцца пад патранажам Міністэрства аховы здароўя, затым з 3 гадоў пераходзяць у нашу сістэму Мінадукацыі і ў наступным – у Міністэрства працы і сацабароны. У нас складзена адпаведная дарожная карта, якой гэта прадугледжана. Сумесна з Мінпрацы і сацабароны мы пашыраем пералік каледжаў, у якіх дзеці праходзяць інклюзіўнае навучанне. А таксама ствараем усе неабходныя ўмовы для атрымання адукацыі ў ВНУ. На даны момант няма якіх-небудзь абмежаванняў для таго, каб маладыя людзі вучыліся і, самае галоўнае, маглі ў наступным рэалізаваць сябе ў жыцці.

Хацеў бы адзначыць комплекс мер, які ўключае тры вялікія блокі. Першы – па падрыхтоўцы кваліфікаваных кадраў для работы з дзецьмі з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця. Сёння мы гаворым, што такія кадры патрэбныя не толькі ва ўстановах спецыяльнай адукацыі, але і ў кожнай установе адукацыі на ўсіх узроўнях, пачынаючы ад дзіцячых садкоў да ўніверсітэтаў. Таму што кожны настаўнік-прадметнік павінен мець адпаведныя навыкі працы з такімі навучэнцамі. Таму сёння мы сумесна з Інстытутам інклюзіўнай адукацыі пры БДПУ рэалізуем сістэмную комплексную праграму па павышэнні кваліфікацыі і падрыхтоўцы спецыялістаў на ўсіх узроўнях. Так, на ўзроўні каледжаў сёлета мы ўжо пачалі набор адпаведных спецыялістаў, якія будуць так званымі «цьютарамі» – асістэнтамі для людзей з абмежаванымі магчымасцямі.

Ва ўніверсітэтах мы рыхтуем спецыялістаў з вышэйшай адукацыяй. Ужо на працягу трох гадоў працуюць магістратура і аспірантура ў галіне падрыхтоўкі адпаведных кадраў. Таму што навуковае, навукова-метадычнае забеспячэнне непасрэдна па распрацоўцы новых методык і падыходаў да гэтай адукацыйнай траекторыі з’яўляецца другім блокам пытанняў, з якім мы працуем. І трэці блок, быць можа, самы галоўны, датычыцца павышэння інклюзіўнай культуры і навучання бацькоў пэўным навыкам. Мы выдатна разумеем, што такія дзеці больш за ўсё часу праводзяць з бацькамі і пры гэтым павінны абсалютна камфортна адчуваць сябе ў грамадстве. Таму гэтаму напрамку мы ўдзяляем асаблівую ўвагу.

Гэтыя тры блокі ляглі ў аснову стратэгіі інклюзіўнай адукацыі, якую ў цяперашні час рыхтуе Мінадукацыі. Яна прадугледжвае адаптацыю, інтэграцыю дзяцей з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця на найбліжэйшыя пяць гадоў».

Намеснік старшыні Магілёўскага аблвыканкама Валерый Малашка ў сваім выступленні акцэнтаваў увагу на тым, што адной з найважнейшых задач у падтрымцы людзей з інваліднасцю з’яўляецца інфармацыйна-тлумачальная работа і міжведамаснае ўзаемадзеянне ў вырашэнні пытанняў інвалідаў.

«Толькі разам ахова здароўя, адукацыя, сацыяльная абарона, культура і спорт могуць стварыць спрыяльныя ўмовы для жыцця і развіцця людзей з інваліднасцю, і на гэта накіраваны сумесны загад адпаведных службаў, – адзначыў ён. – Асаблівае значэнне для рэгіёна мае развіццё службы ранняга ўмяшальніцтва і рэабілітацыі, якая прадстаўлена шматузроўневай сістэмай. За цэнтрамі ранняга ўмяшальніцтва замацавана больш за 26 тысяч дзяцей да трох гадоў. Паказчык першаснага выхаду на інваліднасць у вобласці за апошнія 5 гадоў застаецца адным з самых нізкіх у краіне. Адзначаецца высокая эфектыўнасць ранняга ўмяшальніцтва – 74%, пры сярэднерэспубліканскім паказчыку 67%. У працы цэнтраў ранняга ўмяшальніцтва актыўна выкарыстоўваецца сямейна-цэнтраваны падыход.

Упершыню ў рэспубліцы на базе Дома дзіцяці ў г. Магілёве арганізаваны цэнтр дзіцячай паліятыўнай медыцынскай дапамогі, што легла ў аснову новага палажэння аб дамах дзіцяці. Акрамя таго, на базе гэтай установы арганізаваны гарадскі цэнтр ранняга ўмяшальніцтва, адкрыта аддзяленне сацыяльнай перадышкі, а з кастрычніка бягучага года праводзіцца пілотны праект па выкарыстанні пагадзіннай сацыяльнай перадышкі. Для далейшага развіцця данага кірунку запланавана будаўніцтва корпуса рэабілітацыі і абілітацыі ў абласной дзіцячай бальніцы, што дазволіць дзецям атрымліваць высокаспецыялізаваную медыцынскую дапамогу на базе шматпрофільнай установы з наяўнасцю кваліфікаваных спецыялістаў і неабходнага медыцынскага абсталявання.

Сфарміравана міжведамаснае ўзаемадзеянне службы медыцынскай экспертызы і рэабілітацыі і органаў па працы па многіх пытаннях, у тым ліку садзейнічання інвалідам у працаўладкаванні і выканання ІПРА, якой вызначаецца змест і працягласць працэсу аказання рэабілітацыйных паслуг.

Для дарослага насельніцтва таксама функцыянуе этапная сістэма медыцынскай рэабілітацыі.

Штогод на набыццё спецыяльнага абсталявання для ўстаноў адукацыі накіроўваецца больш за Br300 тыс.

Інклюзіўны дзіцячы адпачынак і аздараўленне сталі значнай часткай комплексу мер па інтэграцыі дзяцей з інваліднасцю ў грамадства.

Створаны ўсе неабходныя ўмовы і для эмацыйна прывабнага вольнага часу дзяцей і падлеткаў з асаблівасцямі развіцця, творчай самарэалізацыі і зносін з аднагодкамі. Больш за 70% дзяцей з АПФР наведваюць аб’яднанні па інтарэсах рознай накіраванасці (мастацкай, спартыўнай, музычнай).

А створаны ў галіне прафарыентацыйны партал забяспечвае магчымасць самастойнага выбару і аналізу інфармацыі прафесійнага самавызначэння навучэнцаў з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця. Паспяхова функцыянуюць 2 цэнтры прафесійнай і сацыяльнай рэабілітацыі ў гарадах Магілёў і Бабруйск.

Створаная сістэма ўстаноў сацыяльнага абслугоўвання задавальняе патрэбы людзей з інваліднасцю ў неабходных паслугах.

За 11 месяцев текущего года при содействии управлений по труду трудоустроено 320 безработных инвалидов, в том числе в счет установленной нанимателям брони - 186 граждан данной категории. Удельный вес трудоустройства инвалидов в счет брони в общем объеме трудоустройства безработных указанной категории составил 58,1%. И это самый высокий показатель среди регионов республики

На постоянном контроле в облисполкоме находится вопрос создания доступной среды на социальных объектах».

Юлія Таранава, фота Галіны Гаўрыловіч