Ад хутара да канцлагера - дзе ў Беларусі знойдзены раней невядомыя месцы пахаванняў ахвяр генацыду

Фатаграфія салдата вермахта, якая была зроблена ў лістападзе 1941 года ў Бабруйскай крэпасці, дзе з першых дзён акупацыі нацысты стварылі лагер для савецкіх ваеннапалонных. У лагеры знаходзілася некалькі тысяч чалавек.

Малодшы навуковы супрацоўнік Бабруйскага краязнаўчага музея Анастасія Хмелева расказала, што ў лагеры была такая колькасць людзей, што не хапала на ўсіх ложка-месцаў, людзям даводзілася знаходзіцца ў становішчы паўседзячы на ​​лесвічных пляцоўках. Да восені 1941 гады ў гэтую казарму ўжо ўсё не змяшчаліся. Лістапад у 1941-м выдаўся дастаткова халодным, а людзі знаходзіліся ў такіх умовах на вуліцы ў гімнасцёрках, бо ў палон трапілі летам. З-за гэтага хваробы, эпідэміі, голад літаральна сталі касіць людзей.

7 лістапада, у дзень, калі на Краснай плошчы ў Маскве прайшоў ваенны парад, у Бабруйску нацысты зладзілі сваю факельную дэманстрацыю.

Кіраўнік пошукавага атрада «Абеліск» (Бабруйск) Сяргей Поразаў паведаміў, што людзі пахаваныя недзе на тэрыторыі крэпасці. Калі іх знойдуць, гэта толькі пытанне часу. Работы вядуцца. Па словах кіраўніка, было выяўлена некалькі правалаў у зямлі, якія праверылі мацамі, у глебу ўбівалі і шурфы, каб паглядзець перамяшаную зямлю і што ў ёй знаходзіцца. Нажаль, пакуль агляд вынікаў не даў, але для любога пошукавіка адсутнасць выніку - таксама вынік.

Глускі раён. Вёска Амур

Вельмі часта яўрэйскіх дзяцей ратавалі беларусы, пры гэтым рызыкуючы не толькі ўласным жыццём, але і жыццём сваіх дзяцей і бацькоў. У вёсцы Амур Глускага раёна, ратуючы дзяцей сваёй яўрэйскай сяброўкі, жанчына страціла сваіх.

Жыхарка Глуска Галіна Куксік: «Калі зайшлі немцы, яны пачалі крычаць, каб ім выдалі габрэйскіх дзяцей. Бабуля сказала, што гэта ўсё яе. Бабуліны дзеці былі вельмі цёмныя і асмуглыя, а яўрэйскія - светлыя, таму яўрэйскія дзеці, Майя і Сэма, засталіся жывыя. А ўласных дзяцей бабулі забілі на яе вачах. Валодзю было 3,5 гады. Яшчэ меншую Олю, якая ляжыць у вісячай калысцы, немцы схапілі і стукнулі галавой аб вушак, які стаяў каля сцяны».

Жанчына пахавала ўласных дзяцей на ўскраіне вёскі на лясным узлеску. Доўгія дзесяцігоддзі лясная паляна была месцам памяці і глыбокай пашаны сям'і Чалапан - месцам трагедыі толькі адной беларускай сям'і, аднак у рамках расследавання крымінальнай справы аб генацыдзе беларускага народа гісторыя стала агульнавядомай. Маленькіх ахвяр генацыду эксгумавалі.

Старшыня Слаўкавіцкага сельскага выканкама Глускага раёна Мікалай Куратаў расказаў, што падчас эксгумацыі спачатку спецыялісты дасталі дошкі, цвікі, а толькі потым астанкі, па якіх адразу стала зразумела, што гэта былі дзеці. Іх забралі на экспертызу, падчас якой вызначылі, што гэта былі хлопчык і дзяўчынка.

Дзіцячыя астанкі перапахавалі на Мыслоцінскай гары - у агульным месцы памяці Глускага раёна. Штогод на мемарыялах па ўсёй Беларусі праводзяць перапахаванне астанкаў знойдзеных салдат. На плітах з'яўляюцца ўсталяваныя імёны расстраляных, спаленых, павешаных і закатаваных людзей - тых, якія больш за 80 гадоў значыліся ў спісах зніклых без вестак.

Падрабязней, як Беларусь працягвае ўстанаўліваць новыя факты нацысцкіх злачынстваў у гады Вялікай Айчыннай вайны, глядзіце ў спецыяльным рэпартажы.

news.by