Анатоль Ісачанка: як спадчыннікі народа-пераможцы мы зробім усё, каб Беларусь заўсёды была кутком міра і стварэння

Жыхары Магілёва, Бабруйска, Бабруйскага, Кіраўскага, Магілёўскага, Быхаўскага раёна сёння сабраліся ў Борках на мітынг-рэквіем, прысвечаны памяці трагедыі ў Хатыні і ўсіх населеных пунктаў, спаленых карнікамі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

«Папяляючым напалмам пракацілася вайна па Беларусі. Там, дзе ступалі жалезныя падэшвы захопнікаў, перарывалася жыццё, палала зямля, ператвараліся ў дым і прах квітнеючыя гарады, пасёлкі і вёскі. За час акупацыі фашысты правялі больш за 140 карных экспедыцый, падчас якіх разбурана 2 тысячы 900 сёл, 628 спалены разам з жыхарамі. Сёння, у дзень 80-гадовай трагедыі ў Хатыні, па ўсёй краіне праходзяць мітынгі-рэквіемы па ўшанаванні памяці загінуўшых вёсак», - з гэтых слоў пачалося мерапрыемства ў Борках каля мемарыяла спаленым вёскам Магілёўскай вобласці.

- Хатынь для беларусаў - сімвал смутку і разам з тым мужнасці і стойкасці нашага народа. Мы ніколі не забудзем, што адбывалася ў гэтай вёсцы 22 сакавіка 1943-га. Як жыўцом гінулі ў агні ні ў чым не вінаватыя старыя, жанчыны, дзеці, як дабівалі фашысты параненых, як у раптоўна сяло ператварылася ў попел. Сёння на тым месцы - мемарыял у гонар усіх знішчаных беларускіх вёсак. Я быў там летась і адчуў куды мацнейшыя эмоцыі, чым калі ўпершыню наведаў яго, яшчэ будучы дзіцем. З узростам глыбей усведамляеш, колькі болю прынесла вайна, колькі скалечыла чалавечых лёсаў, - кажа 23-гадовы работнік РУП «Магілёўскае аддзяленне Беларускай чыгункі» Дзмітрый Пятроў. - Боркі, дзе мы сёння знаходзімся, можна назваць старэйшай сястрой Хатыні: тут карнікі загубілі больш за 2 тысячы мірных жыхароў. Прыязджаючы сюды, чытаючы ўвекавечаныя на плітах успаміны цудам тых, хто выжыў відавочцаў, скурай адчуваеш іх страх і боль. І ў чарговы раз усведамляеш - падобнае ніколі больш не павінна паўтарыцца.

У Кіраўскім раёне 15 чэрвеня 1942 года адбылася адна з самых буйных карных аперацый нацыстаў на тэрыторыі Беларусі: за адзін дзень былі сцёртыя з твару зямлі не толькі Боркі, але і шэсць прылеглых да іх пасёлкаў - Закрынічча, Хватоўка, Дзяржынскі, Пралетарскі, Чырвоны Араты і Доўгае Поле.

Адрадзіліся пасля вайны толькі Боркі, астатнія так і не здолелі акрыяць ад болю. «Жывы» мемарыял з яго «размаўлялымі» мемарыяльнымі плітамі, якая схілілася над пустой «калыскай» маці, якая аплаквае страчаных дзяцей, «палаючым» свіранам, студняй (у такім у вайну каты жыўцом тапілі малых дзетак) - увасабляюць жах тых падзей.

«Спыніся і памаўчы... Падумай... Чым вымераць пакуты нават адной сям'і, дзе боль маці, бацькі ў мільён разоў памножана на асуджанасць і жах іх дзяцей, у пакутах якія паміраюць побач...», - заклікае надпіс на мемарыяльнай пліце ў Барках.

Яне Васько з Быхава - 27 гадоў. Яна - сябра Маладзёжнага парламента, партыі «Белая Русь»:

- Людзей, якія заспелі вайну, з кожным годам усё менш. Няма ўжо ў жывых маіх прадзедаў і прабабуль, якія набліжалі Перамогу на франтах і ў тыле. Цяпер наш абавязак расказваць аб Вялікай Айчыннай сучаснікам, сваім дзецям. Дзеля захавання гістарычнай памяці. І мы яшчэ не раз прыедзем сюды, таму што наведванне такіх месцаў - даніна памяці ўсім загінуўшым падчас Вялікай Айчыннай вайны, напамін нам, цяпер жывым і будучым пакаленням аб тым, колькі разбурэнняў і пакут яна прынесла. Наведванне такіх месцаў дапамагае ўсвядоміць крохкасць свету, задумацца аб каштоўнасці чалавечага жыцця.

59-летний водитель РУП «Могилевблгаз» Владимир Филимонов на митинге - вместе с 35-летним сыном Игорем – мастером предприятия. На вопрос, что для него значит сегодняшняя дата, Филимонов-старший отвечает:

- Как поется в песне – «В каждой нашей семье плачут малые дети Хатыни». Это наша национальная боль. Мой дед по материнской линии Митрофан Андрианович Чернов участвовал в советско-финской войне, потом – в Великой Отечественной, не раз был ранен, ходил со следом от пули на груди. Второй дед – Василий Малахович Филимонов тоже был на фронте, а тесть мой Василий Романович Пиванов вернулся с войны без ноги… В нашей стране трепетное отношение к истории, прошлому - к тем, кто воевал, кто погиб, защищая Родину, стал жертвами оккупантов. Мы безмерно благодарны тем, кто продолжает поднимать в лесах и полях и с почестями перезахоранивать безымянных героев, устанавливать имена расстрелянных, сгоревших в избах, зверски замученных в нацистских лагерях мирных жителей. Это очень важно, ведь если не мы, то кто сохранит для потомков память о трагедии - в Хатыни, в Борках...  

59-гадовы вадзіцель РУП «Магілёўблгаз» Уладзімір Філімонаў на мітынгу - разам з 35-гадовым сынам Ігарам - майстрам прадпрыемства. На пытанне, што для яго значыць сённяшняя дата, Філімонаў-старэйшы адказвае:

- Як спяваецца ў песні – «У кожнай нашай сям'і плачуць малыя дзеці Хатыні». Гэта наш нацыянальны боль. Мой дзед па матчынай лініі Мітрафан Андрыянавіч Чарноў удзельнічаў у савецка-фінскай вайне, потым - у Вялікай Айчыннай, не раз быў паранены, хадзіў са следам ад кулі на грудзях. Другі дзед - Васіль Малахавіч Філімонаў таксама быў на фронце, а цесць мой Васіль Раманавіч Піванаў вярнуўся з вайны без нагі… У нашай краіне трапяткое стаўленне да гісторыі, мінулага - да тых, хто ваяваў, хто загінуў, абараняючы Радзіму, стаў ахвярамі акупантаў. Мы бязмерна ўдзячны тым, хто працягвае паднімаць у лясах і палях і з ушанаваннямі перазахоўваць безназоўных герояў, усталёўваць імёны расстраляных, згарэлых у хатах, па-зверску закатаваных у нацысцкіх лагерах мірных жыхароў. Гэта вельмі важна, бо калі не мы, то хто захавае для нашчадкаў памяць аб трагедыі - у Хатыні, у Барках...

СБ