Ігар Каско аб неабходных зменах у сістэме аховы здароўя, адукацыі, сацабароны, культуры, спорту і турызму, экалогіі

За апошнія дзесяцігоддзі Рэспубліка Беларусь дасягнула велізарных поспехаў у паляпшэнні сацыяльнага жыцця чалавека, але ўсё ж пэўныя змены ў сістэме аховы здароўя, адукацыі, сацыяльнай абароны, культуры, спорту і турызму, экалогіі неабходныя. На гэта звярнуў увагу член Пастаяннай камісіі Савета Рэспублікі па адукацыі, навуцы, культуры і сацыяльным развіцці, галоўны ўрач Магілёўскай абласной дзіцячай бальніцы Ігар Каско падчас «Магілёўскага дыялогу», які адбыўся на пляцоўцы новага корпуса Беларуска-Расійскага ўніверсітэта.

Ігар Каско паведаміў, што ў рэйтынгу дабрабыту краін свету ў 2019 годзе Беларусь займае 1 месца са 167 краін па цэлым шэрагу субындэксаў: тэрарыстычная бяспека; адсутнасць экстрэмальнай беднасці і недаядання; узровень ахопу насельніцтва медыцынскай дапамогай; правядзенне нацыянальных прафілактычных медыцынскіх мерапрыемстваў; завершанасць няпоўнай сярэдняй і вышэйшай адукацыі. Мы на 6-м месцы па абароне працоўнага месца жанчын, адукацыі і сямейных правоў, па мацярынскай смяротнасці. Па індэксе развіцця чалавечага патэнцыялу Беларусь 16-я ў свеце па суадносінах колькасці ўрачоў і колькасці насельніцтва, 3-я па колькасці месцаў у бальніцах на 10 тыс. насельніцтва (110 ложкаў на 10 тыс. насельніцтва) і 50-я па індэксе чалавечага развіцця. Гэта найлепшыя паказчыкі сярод краін СНД.

Акрамя таго, у нашай краіне самая нізкая дзіцячая смяротнасць на еўрапейскім кантыненце, а ў Магілёўскай вобласці па выніках 2019 года – у свеце. Мы ў ліку найлепшых па вядзенні цяжарнасці і родаў. У Беларусі 99,7% пісьменных людзей сярод дарослага насельніцтва і дзяржава займае 9-е месца ў свеце па ахопе дзяцей дашкольнай адукацыяй. У нас нізкі ўзровень беспрацоўя – 0,3%. Маючы менш за 10 млн. насельніцтва, краіна дамаглася значных дасягненняў у спорце. Інтэнсіўна будуюцца аб’екты аховы здароўя і адукацыі, ствараюцца музеі і спартыўныя збудаванні.

Усё гэта нашы плюсы, але свет імкліва змяняецца і трэба ісці далей, падкрэсліў Ігар Каско. Ён расказаў, што шэраг прапаноў аб шляхах далейшага развіцця, што прагучалі ў ходзе абмеркавання на тэматычнай пляцоўцы, якую курыраваў, былі спрэчныя. Але абагульняючы сказанае, можна адзначыць асноўныя пасылы: павышэнне эфектыўнасці функцыянавання галін, больш шырокае прыцягненне ў вырашэнне пытанняў сацыяльнай сферы грамадскіх арганізацый і прыватнага капіталу, усебаковая дапамога людзям з абмежаванымі фізічнымі магчымасцямі, выхаванне падрастаючага пакалення праз адукацыю, культуру роднага краю, спорт.

Так, у сістэме аховы здароўя неабходна ўзмацненне амбулаторнага звяна і перанос асноўных аб’ёмаў аказання медыцынскай дапамогі менавіта на гэты этап як менш затратны і максімальна даступны, адзначыў Ігар Каско. Гэта магчыма шляхам змены падыходаў фінансавання галіны. Надышоў час успомніць і на сучасным узроўні вярнуцца да так званага «новага гаспадарчага механізму», вызначыць асноўнага трымальніка сродкаў і забяспечыць рух фінансавых патокаў за пацыентам. Неабходна паскарэнне інфарматызацыі галіны, што дапаможа ўкараненню сучасных тэхналогій абслугоўвання насельніцтва на ўсіх этапах аказання медыцынскай дапамогі. Будучая акрэдытацыя лячэбных устаноў–адзін са шляхоў павышэння якасці аказання дапамогі і зацікаўленасці медыцынскіх работнікаў. На секцыі не засталіся без увагі пытанні ролі і месца дзяржаўных і прыватных медыцынскіх цэнтраў, іх узаемадзеяння і ўзаемавыгаднага супрацоўніцтва прагучалі прапановы па зняцці нагрузкі з бюджэту па шэрагу пытанняў.

Шэраг прапаноў прагучаў і па развіцці адукацыі. Напрыклад, профільным павінна быць навучанне на старэйшай ступені (X–XI класы) у школах, гімназіях, ліцэях, а вось з мэтай ранняй прафесійнай арыентацыі перадпрофільнымі могуць быць VIII–IX класы. Камплектацыя іх павінна ажыццяўляцца па конкурсе з улікам сярэдняга бала паспяховасці. Неабходна ўвядзенне адзінага іспыту па завяршэнні навучання і выхавання на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі для далейшага размеркавання патокаў навучэнцаў для навучання ў ПТА, ССА або ў УАСА ў профільных класах. Варта вызначыць рэсурсныя ўстановы агульнай сярэдняй адукацыі ў рэгіёне для адкрыцця профільных класаў па адным або некалькіх кірунках. Выпускныя і ўступныя экзамены ў вышэйшыя навучальныя ўстановы аб’яднаць і праводзіць у форме незалежнага ЦТ. Увесці абавязковае субяседаванне пры паступленні.

Асобна абмяркоўваліся пытанні аб працы гімназій, ліцэяў і найбольш цікавае з іх – гэта прадастаўленне магчымасці гімназіям і ліцэям выкарыстоўваць у практыцы сваёй працы навучальныя планы, якія дапускаюць праектаванне індывідуальнай адукацыйнай траекторыі навучэнцаў ва ўмовах дапрофільнай падрыхтоўкі і профільнага навучання на II і III ступенях агульнай сярэдняй адукацыі.

Абмяркоўваючы практыкаарыентаванасць і абнаўленне зместу прафесійнай адукацыі ў адпаведнасці з патрэбамі эканомікі, былі выказаны прапановы аб неабходнасці замацавання навучэнцаў устаноў прафесійнай адукацыі за прадпрыемствамі (арганізацыямі) ужо пасля заканчэння 1 курса навучання і далей сістэмны ўдзел навучэнцаў у адукацыйных, працоўных і грамадскіх мерапрыемствах прадпрыемства (арганізацыі) на працягу ўсяго перыяду навучання (вытворчае навучанне (практыка), праца ў межах працоўнага дагавора ў летні перыяд (у тым ліку, у форме студэнцкіх атрадаў), грамадскія мерапрыемствы з калектывам і бацькамі, вывучэнне асобных тэм навучальных праграм ва ўмовах вытворчасці). З гэтай мэтай неабходная карэкціроўка Палажэння аб базавай арганізацыі ўстановы адукацыі, зацверджанага пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 19 ліпеня 2011 г. № 972.

Наспела вострая неабходнасць аб’яднання намаганняў школы і сям’і ў пытаннях выхавання дзяцей, павышэння адказнасці бацькоў у станаўленні асобы дзіцяці. Узнята пытанне аб распрацоўцы і ўкараненні тыпавой палітыкі (дагавора) партнёрскіх адносін паміж установай адукацыі і сям’і ў праблемах выхавання. Удзельнікі дыскусіі абмяркоўвалі неабходнасць стварэння ў сучасных умовах з дапамогай інтэрнэт-рэсурсаў рэспубліканскай платформы (з прывабліваннем вопытных і аўтарытэтных экспертаў: псіхолагаў, педагогаў, медыкаў і іншых суб’ектаў прафілактыкі) для зносін бацькоў па найбольш актуальных і праблемных пытаннях выхавання.

У сферы сацыяльнай абароны былі ўзняты пытанні аб неабходнасці пашырэння магчымасці аказання паслугі суправаджальнага пражывання або паслугі асістэнта для адзінокіх і адзінока пражываючых інвалідаў 1і 2 групы з разумовымі парушэннямі, прадугледзеўшы пры гэтым розныя формы суправаджэння. Неабходна прадугледзець у заканадаўстве норму, якая дазваляе, зыходзячы з інтарэсаў падапечнага, органам апекі і папячыцельства заключаць з апекунамі, якія не з’яўляюцца сваякамі, дагаворы аб ажыццяўленні апекі на платнай аснове за кошт асоб, абавязаных па законе ўтрымліваць падапечнага, а пры іх адсутнасці – за кошт сродкаў бюджэту.

Ігар Каско таксама паведаміў, што шэраг праблемных пытанняў узняла Магілёўская абласная грамадская арганізацыя «Беларускае таварыства інвалідаў». Яны тычыліся працаўладкавання, прадастаўлення паслугі «суправаджальнае працаўладкаванне», падтрымкі і развіцця прадпрыемстваў грамадскіх аб’яднанняў інвалідаў з колькасцю інвалідаў 50% і больш, даступнасці адукацыі для асоб з абмежаванымі фізічнымі здольнасцямі (развіццё дыстанцыйнай формы адукацыі з магчымасцю атрымання дыплома ўстаноўленага ўзору).

Знайшлі сваё адлюстраванне пытанні стварэння безбар’ернага асяроддзя і даступнасці аб’ектаў для асоб з абмежаванымі магчымасцямі. Так, прапаноўвалася распрацаваць ўнутры аб’ектаў розных інфраструктур ўнутраную інструкцыю па даступнасці аб’екта, якая ўлічвае індывідуальныя архітэктурныя і іншыя асаблівасці, інакш кажучы, алгарытм узаемадзеяння аб’екта (і яго работнікаў) з людзьмі з інваліднасцю. У выпадку недаступнасці аб’екта павінен быць таксама выпрацаваны гатовы алгарытм узаемадзеяння з інвалідам.

Вольга Емельянава, фота Галіны Гаўрылавіч