Каля сотні экспанатаў прадстаўлена ў музеі народнага абраза Мсціслаўля

Сапраўдныя каштоўнасці

Парэзаныя, прабітыя цвікамі, парэпаныя, яны прыцягваюць, зачароўваюць, улагоджваюць. Старадаўнія абразы, знойдзеныя на Мсціслаўшчыне ў розныя гады, набылі другое жыццё ў царкве Сілуана Афонскага. Іх, як і іншыя прадметы культу, храму ахвяравалі святары, мясцовыя жыхары. Так у райцэнтры ўзнік музей народнага абраза, дзе праз гэты важны элемент культурнай спадчыны наведвальнікам расказваюць пра гісторыю, веру, традыцыі, духоўныя каштоўнасці нашага народа.

Адроджаныя святыні

Свята-Троіцкая царква, пабудаваная ў 1834 годзе, доўгі час была самым вялікім храмам Мсціслаўшчыны. Пацярпелая ад пажару ў XIX стагоддзі, пасля часткова разбураная ў Вялікую Айчынную, яна зноў адкрылася пасля маштабнай рэканструкцыі ў 2016-м. У адроджаным храме, асвечаным у гонар прападобнага Сілуана Афонскага, цяпер можна бачыць не толькі абраз гэтага святога з часціцай мошчаў, перададзеных грэчаскімі манахамі з гары Афон, але і каля сотні іншых праваслаўных рэліквій: абразоў, харугваў, нацельных крыжыкаў.

Наведваюць царкву не толькі вернікі. Для людзей, далёкіх ад рэлігіі, яна як машына часу, якая дазваляе акунуцца ў глыб вякоў. На падыходзе да будынка бачым захаваны для нашчадкаў фрагмент старадаўняй маставой ХIХ стагоддзя, па якой некалі ішлі за божым благаслаўленнем гараджане. У музеі народнага абраза, які адкрыўся тут у 2019 годзе, таксама ўсё дыхае даўніной і духоўнасцю.

Большасць прадстаўленых у экспазіцыі арыгіналаў датуецца XI-XIX стагоддзямі. Многія з іх, як і сам храм, выратаваныя: знойдзены ў зямлі, на гарышчах пакінутых дамоў, у напаўразбураных мясцінах.

Частку гэтых рарытэтаў выявіў каля шасці гадоў таму падчас рамонту царквы Прасвятой Багародзіцы ў аграгарадку Басценавічы Мсціслаўскага раёна іерэй Міхаіл, у той перыяд прызначаны яе пробашчам. Пабудаваная на мяжы XIX-XX стагоддзяў святыня таксама была адноўлена нядаўна.

— Калі сталі выносіць хлам, натыкнуліся на царкоўныя сцягі — харугвы: «Выратавальнік» і «Божая Маці «Замілаванне». Прадсталі яны перад намі ў жаласным стане: фарбы зусім выцвілі, цытата са Святога Пісання фактычна згублена, парча парваная, - успамінае іерэй Міхаіл. - У суседнім памяшканні адшукалі яшчэ больш скарбаў: пад заваламі ляжалі паўтараметровыя храмавыя іконы з выявай святых апосталаў. Адной з іх, з абліччамі Сымона і Юды, у бязбожны час нехта забіў дзірку ў падлозе, наверх прымасціў лесвіцу.

Дзіўна, але з шасці абразоў менавіта гэтая, «запячатаная» палатном уніз, захавалася лепш за ўсіх. Астатнім патрэбна сур'ёзная рэстаўрацыя, на якую, паводле слоў айца Міхаіла, неабходна каля сарака тысяч рублёў. Прыкладную суму называлі гісторыкі з Мінска, якія наведалі музей, дзе сёння выстаўлены адчышчаныя ад векавой гразі рарытэты XIX стагоддзя.

Дабро прыносячыя

Унікальнасць старадаўніх знаходак і ў тым, што па характэрным сюжэце, тэхніцы, стылістыцы напісання ўдалося ўстанавіць няхай не імёны, але хаця б «руку» аўтараў. Аказалася, што створаны вобразы майстрамі з Басценовічаў — вёскі, якая з ХVII стагоддзя славілася іканапіснай школай акадэмічнага пісьма.

«Гасподзь Уседзяржыцель», «Георгій Пераможца», «Святая Тройца», «Тайная вячэра», «Благадатнае Неба» — гэтыя і іншыя абразы складаюць большую частку музейнай экспазіцыі. Апроч вобразаў, тут прадстаўлены споднія крыжыкі XI—XIII стагоддзяў, абразкі-ладанкі XVI—XIX стагоддзяў, царкоўная літаратура і начынне.

Яны патрапілі сюды з розных месцаў, геаграфія Мсціслаўскім раёнам не абмяжоўваецца. Напрыклад, на форзацы канонаў значыцца, што зборнік з 1907 года захоўваўся ў арзамасскім Свята-Мікалаеўскім жаночым манастыры. Як апынуўся на зямлі беларускай - загадка. Святарамі перададзены музею Евангелле 1900 года з Санкт-Пецярбурга, якое выкарыстоўваецца для богаслужэнняў «Мінея» 1784-га. Сярод дарыльшчыкаў і простыя людзі: адзін прынёс хатнюю ікону, якая належала прабабулі, другі — медальён з выявай Божай Маці Уладзімірскай, якому не менш за сотню гадоў, трэці — старадаўні кіёт з выявай Мікалая Цудатворца ўнутры.

— Мінчанін, які перамог анкалагічнае захворванне, дараваў нам каля 20 старажытных вобразаў. Магіляўчанка - абраз Параскевы Пятніцы XVII-XVIII стагоддзяў. Людзі, якія здзяйсняюць добрыя справы па загадзе сэрца, сваіх імёнаў аддаюць перавагу не афішаваць. А мы не настойваем, - падкрэслівае настаяцель царквы Сілуана Афонскага іерэй Ігар. — Проста ўдзячныя ім і кожнаму, хто ўнёс свой уклад у стварэнне музея, у якім адлюстравана быццё нашых продкаў, духоўная спадчына. Да нас прыходзіць шмат маладых людзей, убачанае нагадвае ім аб пераемнасці пакаленняў, вучыць таму, што мы ніколі не павінны зракацца нашай гісторыі і веры.

Пры храме адчынены духоўна-асветніцкі цэнтр, дзе праходзяць лекцыі і выставы, працуе нядзельная школа.

А ля абраза святога Сілуана Афонскага людзі просяць аб змякчэнні злых сэрцаў, супакаенні ворагаў, памнажэнні кахання. Моляцца аб міры паміж народамі, што ў наш час асабліва актуальна.

 СБ