РЭПАРТАЖ: Вясноўскі дом-інтэрнат: перадавы вопыт індывідуальнага развіцця і адаптацыі дзяцей-інвалідаў

Уключэнне дзяцей з абмежаванымі магчымасцямі здароўя і дзяцей-інвалідаў у жыццё грамадства паступова становіцца магістральнай лініяй сацыяльнага развіцця Беларусі. Распрацавана спецыяльная праграма, галоўная ўвага ў якой надаецца жыццёвай кампетэнцыі такіх дзяцей, здольнасці жыць у нармальных умовах. Значных вынікаў у гэтай працы дамогся Вясноўскі дом-інтэрнат для дзяцей-інвалідаў з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця. Невыпадкова калектыў установы удастоены прэміі «За духоўнае адраджэнне».

Галоўным гонарам сацустановы з’яўляецца актыўная праца па рэалізацыі здольнасцяў, раскрыцці творчага патэнцыялу выхаванцаў. Невыпадкова ўсе экскурсіі для гасцей, у тым ліку замежных, пачынаюцца з наведвання разнапрофільных майстэрняў. У інтэрнаце створана і дзейнічае 10 гурткоў, у якіх дзеці і ўжо дарослыя людзі займаюцца па самых розных напрамках дзейнасці ад пляцення з газетных трубачак, валяння з воўны, вязання абутку да стварэння сапраўдных творчых шэдэўраў –вышывання абразоў і напісання карцін.

Практычна ў кожнага тут свой напрамак працы. «У праграму навучання нашых падапечных уключаны этап прафесійнага самавызначэння – перыяд, калі малады чалавек мае магчымасць пазнаёміцца з аперацыямі некалькіх тыпаў вытворчасцяў і выбраць найбольш цікавую і прыдатную для яго дзейнасць, – адзначае выхавальнік з больш чым 20-гадовым стажам Святлана Кузьміч. – Мы стараемся працаваць у розных напрамках і розных тэхніках. Гэта развівае маторыку, дазваляе нашым выхаванцам выбраць справу па душы, быць занятымі і прыносіць карысць грамадству. Нашы працы не залежваюцца ва ўстанове, яны паспяхова рэалізуюцца, у тым ліку праз наш сувенірны магазін у Глуску».

«Дзяцей з асаблівасцямі, вядома, не так проста чаму-небудзь навучыць. Для гэтага трэба прыкласці нямала працы і цярпення, – адзначае дырэктар установы Вячаслаў Клімовіч. – Але яны самі з вялікім жаданнем імкнуцца да гэтага. Для іх вялікая радасць адчуваць сябе ў чымсьці карыснымі, зрабіць яшчэ адзін крок да самастойнасці і сацыяльнай адаптацыі».

У Аляксандра Галадаева няма ног і практычна не працуюць рукі, але ён навучыўся маляваць ротам. Прычым ён можа не толькі выконваць простыя аперацыі, напрыклад, размалёўваць сцяблінкі штучных кветак для ікебан або пано, але і займацца мастацкім роспісам. «Мне падабаецца быць занятым і прыносіць радасць людзям сваёй працай,– падзяліўся Аляксандр. – Яшчэ я захапляюся камп’ютарным дызайнам, манцірую відэафільмы, раблю фотакалажы, відэаролікі, у тым ліку аб нашай установе».

Раіса Званцова пад кіраўніцтвам выхавальніка Святланы Анцюшэні асвоіла выраб пялёсткаў з розных тканін для кветак. Ёй ужо давяраюць увесь працэс – нават выкарыстанне агню запальніцы для выдалення махроў. «Я не толькі ўмею працаваць у майстэрні, – з гонарам кажа яна. – Ужо навучылася смажыць рыбу, прыбіраць у сваім пакоі, умею чысціць і варыць бульбу, пячы бліны». Раіса жыве не ў самой установе, а ў доме суправаджальнага пражывання, дзе амаль усё робіць самастойна.

Праца па суправаджальным пражыванні вядзецца ў інтэрнаце з 2008 года. Пілотны праект пачалі з дзяўчынкамі. За кошт сродкаў ірландскай дабрачыннай арганізацыі «Праект дапамогі дзецям Чарнобыля», з якой установа супрацоўнічае ўжо 20 гадоў, у 2015 годзе адкрылі аддзяленне для юнакоў. У ім пражываюць 42 выхаванцы (25% агульнай колькасці).

«У 2017 годзе пры падтрымцы ірландскіх партнёраў мы пачалі рэалізацыю новага сумеснага праекта, галоўная мэта якога – спецыяльнае навучанне, накіраванае на здабыццё навыкаў самастойнасці выхаванцаў інтэрната ва ўзросце ад 9 да 15 гадоў, – расказала намеснік дырэктара па вучэбна-выхаваўчай рабоце Таццяна Карповіч. – Для гэтага адрамантавалі групу №7 інтэрната, абсталявалі яе. Сюды адабраны дзеці з патэнцыялам далейшага самастойнага пражывання пад мінімальным кантролем дарослых. Яны праходзяць тэорыю, атрымліваюць навыкі самаабслугоўвання, з імі вядзецца мэтанакіраваная праца па сацыяльнай адаптацыі. Наша галоўная задача, каб па дасягненні імі 18 гадоў іх не пазбавілі дзеяздольнасці».

Значная ўвага надаецца набыццю дзецьмі працоўных навыкаў. Многія хлопцы, асвоіўшы прафесіі аддзелачніка і зборшчыка, у вучэбнай майстэрні выпускаюць крэслы, сталы і іншыя прадметы мэблі, якія затым рэалізуюць. У летні перыяд прывабліваюцца да сельгасработ. Дзякуючы такой працатэрапіі ўстанова практычна цалкам забяспечвае сябе свежай гароднінай і садавіной, вырашчанымі на землях інтэрната, а таксама ягадамі, сабранымі выхаванцамі ў лесе.

«Мне па душы мой занятак, сам працэс зборкі мэблі, – кажа выхаванец установы Аляксандр Мядоўскі. – У мяне ў дзень атрымліваецца збіраць адно-два крэслы. Яшчэ я захапляюся спортам». Як аказалася, Аляксандр – мясцовая спартыўная зорка: ён уладальнік некалькіх узнагарод, пераможца і прызёр спецыяльных міжнародных спаборніцтваў.

Занятак фізкультурай і спортам – адзін з прыярытэтаў у рабоце з выхаванцамі. «Мы стараемся далучыць да спорту максімальную колькасць нашых падапечных, – адзначае галоўны генератар і натхняльнік гэтага працэсу выхавальнік Аляксандр Пятроў. – Развіваем розныя напрамкі, але асноўнымі з’яўляюцца міні-футбол, валейбол, баскетбол, плаванне і настольны тэніс. Паколькі ў нас няма свайго басейна, дзяцей два разы на тыдзень возім у Глуск, а валейболам займаемся ў мясцовай гімназіі разам з яе навучэнцамі. Пастаянна выязджаем на розныя спаборніцтвы. Як вынік маем неаднаразовыя перамогі ў турнірах, у тым ліку міжнароднага ўзроўню. Дастаткова сказаць, што на Спецыяльных Алімпійскіх юнацкіх гульнях у Італіі па лёгкай атлетыцы выхаванцы інтэрната заваявалі 6 залатых, 2 сярэбраныя і 2 бронзавыя медалі. Дарэчы, сёння спартыўная каманда ўстановы ўдзельнічае ў рэспубліканскай спартакіядзе сярод дамоў-інтэрнатаў у Стайках».

Выхаванцы інтэрната прымаюць актыўны ўдзел у розных музычных конкурсах і фестывалях, ходзяць у турпаходы, ездзяць на экскурсіі, праходзяць аздараўленне як у Беларусі, так і за мяжой. Яшчэ адным элементам сацыяльнай адаптацыі з’яўляецца праца па праграме «Гасцявая сям’я». Гэта дазваляе выхаванцам пажыць не толькі ў сем’ях работнікаў інтэрната, але і сваіх сяброў, з якімі яны пазнаёміліся ў паездках па Беларусі і за мяжой. На сённяшні дзень створана 14 гасцявых сем’яў.

У самой установе створаны ўсе неабходныя ўмовы для адукацыйнага і выхаваўчага працэсу, медыцынскага абслугоўвання, забяспечаны камфортны побыт і пражыванне. «У нашых выхаванцаў ёсць усё неабходнае, але самае галоўнае – яны акружаныя цяплом і ўвагай персаналу, – падкрэслівае Вячаслаў Клімовіч. – Працаваць няпроста, але да нас прыходзяць неабыякавыя людзі, якія гатовыя ўкладваць душу, цяпло сэрцаў і майстэрства, каб дапамагчы дзецям стаць асобай, развіцца духоўна». Для паляпшэння якасці абслугоўвання і правядзення рэабілітацыйных мерапрыемстваў па сумесным праекце з ірландскімі партнёрамі на пастаяннай аснове ў інтэрнаце звыш штата працуе 5 медсясцёр, 14 памочнікаў выхавальнікаў і адзін выхавальнік. Іх працу аплачвае Ірландская дабрачынная арганізацыя «Праект дапамогі дзецям Чарнобыля». Праца дадатковага персаналу прыносіць значны эфект у паляпшэнні фізічнага і эмацыйнага стану выхаванцаў», – заўважыў дырэктар.

У доме-інтэрнаце не збіраюцца спыняцца на дасягнутым. У планах пашырэнне сталярнай вытворчасці, правядзенне стандартызацыі і сертыфікацыі прадукцыі, асваенне новых напрамкаў работы ў творчых майстэрнях і відаў вырабаў, арганізацыя новых формаў сацыяльна-псіхолага-педагагічнага суправаджэння. «Мы маем намер больш актыўна працаваць па арганізацыі самазанятасці нашых пражываючых, – дзеліцца планамі Вячаслаў Клімовіч. – Яскравы прыклад гэтаму наш выхаванец Міхаіл Рунцэвіч, якому мы дапамаглі адкрыць у Глуску ўласную майстэрню па рамонце абутку. Такіх прыкладаў павінна быць як мага больш. І тут патрэбна падтрымка дзяржавы і мясцовых органаў улады для стварэння на вытворчасцях месцаў абароненай працы, патрабуюцца заканадаўчыя акты, якія вызначаюць шляхі працаўладкавання гэтай катэгорыі інвалідаў».

У планах на бягучы год і будаўніцтва невялікі драўлянай капліцы на тэрыторыі сацустановы. Ужо распрацаваны эскіз, вядзецца пошук і нарыхтоўка будаўнічых матэрыялаў. Гатовыя падставіць плячо ў добрай справе партнёры і спонсары, а выхаванец інтэрната Вячаслаў Бравусаў ужо перадаў для будучай капліцы абраз з вышытым ім уласнымі рукамі вобразам Божай Маці, якая, як ён верыць, будзе захоўваць і ахоўваць іх агульны дом.

Вясноўскі дом-інтэрнат для дзяцей-інвалідаў з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця працуе з 1 жніўня 1965 года і знаходзіцца ў падпарадкаванні камітэта па працы, занятасці і сацыяльнай абароне Магілёўскага аблвыканкама. Інтэрнат ўяўляе з сябе сучасную ўстанову, якая мае добрую матэрыяльна-тэхнічную базу, абсталяванне, калектыў прафесіяналаў-аднадумцаў, добраўпарадкаваную тэрыторыю. Тут створаны неабходныя ўмовы для бяспечнага і камфортнага пражывання выхаванцаў, праводзіцца мэтанакіраваная праца па іх навучанні і арганізацыі вольнага часу. Яны ўсе атрымліваюць неабходнае падтрымліваючае і прафілактычнае лячэнне. На сённяшні дзень у інтэрнаце пражывае 166 чалавек ва ўзросце ад 6 да 40 гадоў.

БЕЛТА