«Вярнуць салдат з вайны». Сезон пошукавых работ «Сожскі рубеж» адкрылі ў Слаўгарадзе

Урачыстая цырымонія адкрыцця сезона палявых пошукавых работ «Сожскі рубеж – 2024» з удзелам прадстаўнікоў 52-га асобнага спецыялізаванага пошукавага батальёна Узброеных Сіл Беларусі і Магілёўскага абласнога гісторыка-патрыятычнага пошукавага клуба «Вікру» прайшла 21 мая ў Слаўгарадзе.

«У Слаўгарадскі раён мы традыцыйна прыязджаем практычна кожны год, – адзначыў кіраўнік «Вікру» Мікалай Барысенка. - Праводзім пошукавыя працы разам з 52-м батальёнам пераважна на месцах баёў 1941 гады. Гэты самы цікавы і дзейсны час, таму што тут, у раёне Прапойска (сёння Слаўгарад), фронт стаяў у 41-м годзе каля месяца: 15 ліпеня немцы занялі раённы цэнтр, зрабілі яго ўмацаваным вузлом і перакрылі стратэгічную шашу Масква - Брэст - Варшава, так званую «Варшаўку». Нашы да сярэдзіны жніўня спрабавалі выбіць іх з Прапойска, і ў гэты час панеслі вельмі сур'ёзныя страты, з якімі мы сёння і працуем».

Па словах Мікалая Барысенкі, ратнае поле заставалася за немцамі, таму байцоў Чырвонай арміі хаваць было некалі і няма каму - безыменныя і без вестак зніклыя, яны да гэтага часу ляжаць на слаўгарадскіх палях. «У той час Прапойск не аднойчы станавіўся аб'ектам увагі Стаўкі вярхоўнага галоўнакамандавання, таму што стратэгічная шаша перакрытая і нашы не маглі адыходзіць і рухацца на ўсход, таму што тут сталі немцы, - працягнуў ён. - Любымі спосабамі і сродкамі іх трэба было выбіць з гэтай тэрыторыі, таму сюды кідаліся вельмі вялікія сілы, у тым ліку і 25-ы механізаваны корпус, і 50я танкавая дывізія, якая прыняла на сябе асноўны ўдар, спрабуючы штурмаваць нямецкія ўмацаванні».

Нажаль, выбіць суперніка не атрымалася, і чырвонаармейцам прыйшлося адыходзіць праз раку Проня, сыходзіць прасёлачнымі дарогамі на ўсход. «Папоўка, Васьковічы, Свенск, Рэкта - гэта тыя месцы ўздоўж Варшаўскай шашы, якія для нас важныя і кожны год прыцягваюць сюды, - адзначае Мікалай Барысенка. - Не забываем Аляксандраўку - самую вялікую пераправу, праз якую ў 1941 году прайшлі не меней паўтара дзясяткаў дывізій, дзе зніклі без вестак да дзесяці генералаў Чырвонай арміі. Менавіта ў гэтым месцы без вестак цалкам знік штаб 20-га стралковага корпуса на чале з генералам Яромін, мы да гэтага часу не знайшлі гэтае месца, ведаем толькі прыкладна. Таму тут будзем яшчэ доўга працаваць, і пасьля нас будуць працаваць людзі. Я думаю, што агульнымі намаганнямі мы зробім усё для таго, каб вярнуць салдат з вайны».

Кіраўнік «Вікру» падкрэсліў, што, па сутнасці, Вахта Памяці пачалася ўжо з сакавіка месяца, калі пошукавікі сталі выязджаць на разведку. «Разведка - гэта галоўнае, а Вахта Памяці і раскопкі з 52-м батальёнам заканчваюць усю падрыхтоўчую працу, гэта як найвышэйшы пункт пошуку, - падкрэсліў ён. - Перш чым прыехаць на раскопкі і адчыняць вахту, мы адпрацавалі тут не менш за 10 выведвальных выездаў, каб вызначыць месца, што і дзе шукаць. Вывучаны дакументы цэнтральнага расійскага архіва і аэрафотаздымкі таго часу, успаміны відавочцаў, мемуарная літаратура. Усё гэта зводзіцца разам і прывязваецца да месца. Гэта не проста капаць наўдачу, пакуль выпадкова не знойдзеш. Гэта вельмі вялікая падрыхтоўчая праца».

Вахта працягнецца да 27 мая, раскопкі пачнуцца ўжо 22-га чысла. У раёне пошукавай працай будуць ахоплены адразу некалькі кропак, у тым ліку месцы баёў 219-й мотастралковай дывізіі генерал-маёра Корзуна, якая каля 20 дзён штурмавала Прапойск у 1941 годзе. Злучэнне панесла цяжкія страты. Многіх загінуўшых ужо паднялі за гады працы прадстаўнікі клуба «Вікру». «Можа, рахунак пойдзе і на тысячы, - удакладніў Мікалай Барысенка. - Усе салдаты ляжаць на глыбіні паўметра на палях вакол Прапойска - неспакойныя і нікім не выяўленыя. Як загінулі ў 1941-м, так да гэтага часу лічацца прапаўшымі без вестак. Таксама будзем працаваць на мяжы Магілёўскага, Быхаўскага і Чавускага раёнаў, дзе ў сакавіку 1944 года ў адзін дзень упалі адразу чатыры самалёты, з якіх мы дакладна лакалізавалі адзін».

У Слаўгарадскім раёне прадстаўнікоў пошукавага клуба «Вікру» называюць ужо не гасцямі, а добрымі сябрамі. І ў першую чаргу ў падзяку за іх маштабную і карпатлівую работу па ўстанаўленні імёнаў загінуўшых, якія да гэтага часу ляжаць у слаўгарадскай зямлі. «Мы ганарымся, што ў нас сёння стартуе чарговая Вахта Памяці, – дзеліцца старшыня Слаўгарадскага раённага Савета дэпутатаў Святлана Язерская. - Пошукавікі вельмі шмат зрабілі, каб захаваць памяць аб той вялікай вайне, якая забрала жыцці мільёнаў людзей і пракацілася па ўсёй Беларусі, знішчыўшы тысячы населеных пунктаў. Аб героях той вайны мы павінны памятаць. Савецкая армія спыніла нямецка-фашысцкіх захопнікаў, але цаной неймаверных страт - жыццяў тысяч савецкіх воінаў. І праца пошукавікаў дае магчымасць пахаваць іх з ушанаваннямі - воінскімі, праваслаўнымі, чалавечымі».

Пошукавыя работы па справе аб генацыдзе пройдуць у шасці новых месцах Магілёўскай вобласці

Астанкі больш за 90 ахвяр генацыду перапахавалі ў Слаўгарадзе

БЕЛТА