Жыццё, апаленае вайной: гісторыя ветэрана Міхася Волчака

Напярэдадні 80-годдзя Вялікай Перамогі мы сустрэліся з ветэранам Вялікай Айчыннай вайны Міхаілам Цімафеевічам Волчакам, каб пачуць яго расповед пра барацьбу з нямецка-фашысцкімі захопнікамі. Яго жыццё - гэта гісторыя пра мужнасць, стойкасць і адданасць Радзіме. Міхаіл Цімафеевіч падзяліўся ўспамінамі аб сваіх дзяцінстве, юнацтве, аб вайне і пасляваенных гадах. Яго апавяданне - гэта не проста гісторыя аднаго чалавека, гэта гісторыя цэлага пакалення, які перажыў страшныя гады вайны.

– Міхаіл Цімафеевіч, раскажыце, калі ласка, пра сваё дзяцінства. Дзе вы нарадзіліся, якая ў вас была сям'я?

- Нарадзіўся я 25 лістапада 1926 года ў вёсцы Азямля Кастрычніцкага раёна былой Палескай вобласці (цяпер Гомельская вобласць). Вёска наша была вялікая, налічвала каля 350 двароў, былі школа, сельсавет, пошта. Але падчас вайны вёска двойчы гарэла, і зараз там амаль нікога не засталося, толькі некалькі пенсіянераў жывуць.

Бацька мой памёр у 1931 годзе ад цяжкай хваробы. Праз год памёр і мой старэйшы брат Валодзя, які вучыўся ў трэцім класе і быў старэйшы за мяне на тры гады. Памёр ад дызентэрыі, тады была эпідэмія і не хапала лекаў. Засталіся мы з маці і малодшым братам, які нарадзіўся ў 1928 годзе.

- Як Вы даведаліся аб пачатку вайны? Дзе былі ў той момант?

- Калі пачалася вайна, мне было 15 гадоў. Я знаходзіўся ў Бабруйску, рыхтаваўся да паступлення, бо толькі што скончыў сямігодку. 22 чэрвеня мы з хлопцамі пайшлі ў кіно, глядзелі фільм "Чапаеў". Раптам пачаліся перабоі са святлом, затым ён і зусім згас. Мы выйшлі з кінатэатра і пачулі гул самалётаў. Гэта былі немцы. Ужо пад раніцу яны бамбілі Мінск, а гадзін у 12 аб'явілі і ў Бабруйску, што пачалася вайна. Паніка ў горадзе была страшная. Людзі пачалі з'яжджаць. Многія з'яжджалі ў Ташкент, далей ад вайны.

- Як Вы апынуліся ў партызанскім атрадзе?

- Пасля пачатку вайны я вярнуўся ў сваю вёску. Там ужо фармаваўся партызанскі атрад. Нас, падлеткаў, спачатку не бралі, лічылі "падлеткамі". Але мы памагалі чым маглі. Першае заданне нам далі - рабіць бутэлькі з запальнай сумессю для барацьбы з танкамі. Памятаю, як іх рыхтавалі ўсю ноч. Пасля нас, падлеткаў, пасылалі ў разведку, бо дарослых маглі затрымаць немцы. Так я патрапіў у 123-ю брыгаду пад камандаваннем Паўлоўскага, у партызанскі атрад імя 25-годдзя БССР пад кіраўніцтвам Каваленкі. Усяго падчас вайны на тэрыторыі Палесся было арганізавана пяць партызанскіх атрадаў, якія ўваходзілі ў адну 123 брыгаду. Мы займаліся разведкай, падрывалі варожыя эшалоны. За час акупацыі наша брыгада падарвала 107 варожых эшалонаў, знішчыла 34 танкі і 111 паравозаў. Гэта былі цяжкія, але важныя заданні.

- Якія самыя цяжкія моманты вайны Вам запомніліся?

- Самыя цяжкія моманты былі, калі мы ваявалі ў асяроддзі. Немцы кінулі супраць нас тры пяхотныя і дзве танкавыя дывізіі, каб зачыніць «рудабельскія вароты». Баі ішлі 10 дзён. Мы займалі нямецкія акопы і зямлянкі, вялі абарону. Страты былі вялізныя. У нашай брыгадзе загінулі больш за 100 чалавек, не паспявалі вывозіць параненых і забітых.

Яшчэ запомніўся момант, калі мы падарвалі апошні эшалон перад аперацыяй "Баграціён". Гэта было ўжо ў 1944 годзе. Урэзалася ў памяць, як сустрэлі нямецкіх салдат, якія здаваліся ў палон. Яны кідалі зброю і чакалі, калі іх забяруць. Гэта было ўжо бліжэй да канца вайны, і мы разумелі, што перамога блізкая.

– Як Вас сустрэлі родныя пасля вайны?

- Пасля вайны я вярнуўся дадому. Мама плакала, абдымала мяне. Яна ўвесь час за мяне малілася. Брат мой Віктар пазней вучыўся ў Кіраваградскай лётнай вучэльні. Ён потым стаў лётчыкам-выпрабавальнікам, даслужыў да палкоўніка. Нажаль, ён ужо памёр.

- Якая ўзнагарода для Вас самая каштоўная?

- Для мяне яны ўсе каштоўныя, кожная па-свойму. Я ўзнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны II ступені і медалём "За Перамогу над Германіяй", у мяне ёсць медаль Жукава, памятны знак "Партызан Беларусі 1941-1944 гг.", медаль "За вызваленне Беларусі". Але галоўная ўзнагарода для мяне - гэта тое, што мы выстаялі, перамаглі. Я ганаруся тым, што змог унесці свой уклад у такую ​​доўгачаканую перамогу.

- Што б Вы пажадалі маладым пакаленням?

- Маладым пакаленням я хачу пажадаць, каб яны шанавалі мірны час, у якім жывуць. Каб памяталі пра тых, хто аддаў свае жыцьці за нашу свабоду. Мы ваявалі не за ўзнагароды, а за тое, каб нашыя дзеці і ўнукі маглі жыць у свеце. Захавайце памяць аб вайне, перадавайце яе сваім дзецям. Гэта нашая гісторыя, нашая праўда.

Міхаіл Цімафеевіч, яшчэ будучы падлеткам, прайшоў праз пекла вайны, але захаваў дабрыню і веру ў людзей. Яго гісторыя - гэта напамін пра тое, якім коштам дасталася Перамога. І пакуль мы памятаем аб ветэранах, памяць аб вайне будзе жыць.

 bobrlife.by