гісторыя

Фатаграфія салдата вермахта, якая была зроблена ў лістападзе 1941 года ў Бабруйскай крэпасці, дзе з першых дзён акупацыі нацысты стварылі лагер для савецкіх ваеннапалонных. У лагеры знаходзілася некалькі тысяч чалавек.

Лёс Хатыні падзялілі 847 вёсак Магілёўскай вобласці, 15 з іх так і не аднавіліся.

У гэтым журботным спісе і вёска Боркі Кіраўскага раёна, дзе ў чэрвені 1942-га фашысты знішчылі 69 двароў з 495 жыхарамі.

Напярэдадні 80-годдзя Вялікай Перамогі мы сустрэліся з ветэранам Вялікай Айчыннай вайны Міхаілам Цімафеевічам Волчакам, каб пачуць яго расповед пра барацьбу з нямецка-фашысцкімі захопнікамі. Яго жыццё - гэта гісторыя пра мужнасць, стойкасць і адданасць Радзіме. Міхаіл Цімафеевіч падзяліўся ўспамінамі аб сваіх дзяцінстве, юнацтве, аб вайне і пасляваенных гадах. Яго апавяданне - гэта не проста гісторыя аднаго чалавека, гэта гісторыя цэлага пакалення, які перажыў страшныя гады вайны.

Музейную экспазіцыю, прысвечаную пошукаваму руху, абсталююць у Магілёве. Пра гэта расказала начальнік штаба Магілёўскага абласнога гісторыка-патрыятычнага пошукавага клуба «Вікру», метадыст Магілёўскага абласнога цэнтра творчасці Святлана Барысенка.

Паліны Кухаравай ужо няма на гэтым свеце. Пасля Вялікай Перамогі ў роднай Беларусі яна прабыла нядоўга - выйшла замуж і пераехала ў Салехард. У адзіным у свеце горадзе, які стаіць на Палярным крузе, яна пражыла доўгае, поўнае працоўных дасягненняў жыццё. Аднак да апошняй хвіліны не забывалася пра сваю «любімую шматпакутную беларускую старонку», спісаўшы ў настальгіі некалькі агульных сшыткаў.

Прадстаўніцтва Татарстана ў Беларусі плануе ўзяць шэфства над мемарыяльным комплексам «Дняпроўскі рубеж» у Шклоўскім раёне. Афіцыйны прадстаўнік з Казані наведаў гераічнае месца, дзе ў 1941-м годзе мужную абарону трымала адно з падраздзяленняў 18-й Казанскай дывізіі. А яшчэ віккруўцы перадалі госцю Ордэн Чырвонай Зоркі, які знайшлі ў Асіповіцкім раёне.

Крычаў з першых дзён Вялікай Айчыннай вайны будаваў умацаванні на лініі будучай абароны ля ракі Сож. Яна мела асаблівае значэнне падчас Смаленскай бітвы, які сарваў наступ Гітлера на Маскву і перакрэсліў планы на бліцкрыг.

Сёння спаўняецца 130 гадоў з дня нараджэння аднаго з кіраўнікоў партызанскага руху ў Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, заснавальніка і шматгадовага кіраўніка славутага калгаса «Рассвет» у Магілёўскай вобласці Героя Савецкага Саюза, Героя Сацыялістычнай Працы Кірыла Арлоўскага.

Годныя заробкі, бяспека на працоўным месцы, магчымасць навучання і ўсебаковага развіцця, даступнасць сацыяльных паслуг, гарантаваны даход у старасці і ў выпадку хваробы - усё гэта для нас у парадку рэчаў. Але так было не заўжды.

Беларусы не прымаюць дыктату і імкнуцца быць гаспадарамі на ўласнай зямлі. Пра гэта сведчыць уся гісторыя беларускага народа і цярністы шлях да адзінства нацыі.

Спробы заняволіць беларусаў сустракаліся з маштабным супрацівам і партызанскім рухам. Гэтак было і ў гады польскай акупацыі тэрыторыі Заходняй Беларусь. Насельніцтва імкнулася скінуць панскае ярмо і самааддана змагалася аж да вызвалення.

Музей Славы Магілёўшчыны, які зараз узводзяць каля Магілёва - у аграгарадку Буйнічы, плануюць адкрыць у 2025 годзе. А калі больш дакладна, да святкавання 80-годдзя Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне. Яго адкрыццё стане данінай павагі ветэранам, якія здабывалі перамогу і сапраўдным падарункам усім жыхарам рэгіёну, якія сваёй працай стваралі і ствараюць слаўную гісторыю Магілёўскай вобласці.

Аб маючым адбыцца форуме па абароне гістарычнай памяці пад эгідай Парламенцкага сходу Беларусі і Расіі журналістамі расказаў першы намеснік старшыні Парламенцкага сходу Саюза Беларусі і Расіі, старшыня Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь Ігар Сергяенка.

Па сведчанні, у гады Вялікай Айчыннай вайны нацысты па-зверску распраўляліся з мірным насельніцтвам, скідаючы іх у спецыяльныя ямы на тэрыторыі Казіміраўскага лесу. Пракуратура Магілёўскай вобласці арганізавала наведванне працоўных калектываў, студэнтаў, якія вучацца ў месцы, дзе вядуцца гэтыя раскопкі. Каб яны на свае вочы ўбачылі сляды знішчэння беларускага народа. Каб памяталі сваю гісторыю і захоўвалі праўду пра страшныя падзеі Вялікай Айчыннай вайны.

Прыхільнікі мілітары ацэняць Быхаў. Свой адлік горад на высокім беразе Дняпра вядзе з 1370 года, распавялі ў праграме «Пуцёўка BY». Ён быў часткай гандлёвага шляху «з варагаў у грэкі». Але ў гісторыю ўвайшоў як непрыступная крэпасць. У 1560-1570 гадах Ян Хадкевіч са сваім айцом Геранімам будуюць драўляна-земляны замак. Развіццё артылерыі запатрабавала мадэрнізацыі абарончага збудавання. За справу бярэцца гетман ВКЛ Ян Караль Хадкевіч. Да 1619-га ён узводзіць каменную рэзідэнцыю.

Рыхтуючы матэрыял да гадавіны трагедыі ў Борках, вывучылі «Спіс населеных пунктаў, спаленых нямецка-фашысцкімі захопнікамі, расстраляных і спаленых іх жыхароў у гады Вялікай Айчыннай вайны ў раёнах Магілёўскай вобласці па стане на 1 жніўня 1984 г.». У дакуменце пазначана: у вёсцы Боркі і пасёлках знішчана 1800 чалавек.

Правильные черты лица, густая копна волос... Местные жители подсказывают: при жизни Татьяна Гиндина, бюст которой установлен в Сокольничах, — комсомолка, активистка и просто красавица — была огненно‑рыжей. И с гордостью добавляют: до войны она стала первой в районе женщиной‑трактористкой, а с началом Великой Отечественной добровольцем ушла на фронт. Память о той, которая стояла у истоков становления сельского хозяйства Могилевщины, которая освобождала эту землю от оккупантов, в этом краю передается из поколения в поколение.

Гордыя сцягі для асаблівых гарадоў. Спіс населеных пунктаў, якія ўвайшлі ў гісторыю як цытадэлі адвагі і бясстрашнасці ў гады Вялікай Айчыннай вайны, стаў даўжэйшы. У 2024 годзе яшчэ 9 беларускіх гарадоў узнагароджаны вымпелам "За мужнасць і стойкасць у гады Вялікай Айчыннай вайны". Адзін з іх - Асіповічы, буйны чыгуначны вузел на мяжы Магілёўскай і Мінскай абласцей.

Падарожнічаючы па Дрыбінскім раёне ў пошуках матэрыялу для тэматычнай рубрыкі, нельга не зазірнуць у ціхую, размешчаную недалёка ад райцэнтра вёсачку пад назвай Абраімаўка. Адна з вуліц невялікага населенага пункта носіць імя ўраджэнкі гэтай мясцовасці Пашы Ільюшынай.

Горацкі раён нямецка-фашысцкія захопнікі акупавалі 12 ліпеня 1941 года, а ўжо ў снежні мясцовыя жыхары арганізавалі антыфашысцкае падполле. Частка яго актывістаў увесну 1942 пайшла ў лес, сфармавала партызанскі атрад, які ў жніўні вырас да брыгады. Сярод народных мсціўцаў была далікатная 20-гадовая дзяўчына - Вольга Гулевіч. Менавіта яна пасля вайны стварыла першы ў Магілёўскай вобласці школьны музей партызанскай баявой славы - у Горацкай СШ №3.